Beyaz Saray: Biden S-400 endişelerini dile getirdi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden'ın bugün İtalya'nın başkenti Roma'da düzenlenen G20 Zirvesi çerçevesinde ikili bir görüşme için bir araya geldi. Yirmi dakika sürmesi öngörülen görüşme bir saat on dakika sürdü. 

Beyaz Saray’dan ikili görüşmeye dair yapılan yazılı açıklamada ABD Başkanı Biden "Yapıcı ilişkileri sürdürme, işbirliği alanlarını genişletme ve anlaşmazlıklarımızı etkin bir şekilde yönetme arzusunun altını çizdi" ifadeleri kullanıldı. 

Türkiye'nin Afganistan'daki NATO misyonuna yaklaşık yirmi yıldır yaptığı katkılardan dolayı Biden'ın görüşmede takdirini dile getirdiği belirtilen açıklamada "Liderler, Suriye'deki siyasi süreci, ihtiyaç sahibi Afganlara insani yardımın ulaştırılmasını, Libya'daki seçimleri, Doğu Akdeniz'deki durumu ve Güney Kafkasya'daki diplomatik çabaları ele aldı" denildi.

S-400 konusunda endişe, insan haklarının önemine vurgu

"Başkan Biden, savunma ortaklığımızı ve Türkiye'nin bir NATO Müttefiki olarak önemini yeniden teyit etti, ancak ABD'nin Türkiye'nin Rus S-400 füze sistemine sahip olması konusundaki endişelerine dikkat çekti" denilen açıklamada Biden'ın "Barış ve refah için güçlü demokratik kurumların, insan haklarına saygının ve hukukun üstünlüğünün önemini vurguladığı" belirtildi.

Öte yandan Reuters'a konuşan ABD'li üst düzey bir yetkili başkan Biden ile Erdoğan'ın görüşmesinde F-16 konusunun da gündeme geldiğini söyledi. ABD'li yetkili görüşmede Biden'ın Erdoğan'a Türkiye'nin F-16'lar ile ilgili talebinin ABD'de bir süreçten geçmek zorunda olduğunu söylediğini ve iki ülke arasındaki anlaşmazlıkları etkin bir şekilde ele alma arzusunu dile getirdiğini aktardı. Aynı yetkili, Biden’ın insan haklarına dair sorunları da gündeme getirdiğini belirtti. 

Görüşme öncesi fotoğraf çekimi sırasında ABD'li bir gazetecinin "Türkiye'ye F-16'ları vermeyi planlıyor musunuz?" sorusuna da ABD Başkanı Biden, "İyi bir görüşme yapmayı planlıyoruz" yanıtını verdi.

İkili ilişkileri güçlendirmek için ortak mekanizma

Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamada ise "Pozitif bir atmosferde gerçekleşen görüşmede" ikili ilişkiler ve bölgesel konuların ele alındığı belirtildi. 

Görüşmede, iki liderin "Türkiye-ABD ilişkilerini daha güçlendirmek ve geliştirmek için müşterek irade beyanında" bulunduğu ve bu doğrultuda "ortak bir mekanizma kurulması" konusunda mutabık kaldı. 

Açıklamaya göre, ikili ticaret hacminin artırılması yönündeki ortak perspektif doğrultusunda karşılıklı olarak atılacak adımların müzakere edildiği görüşmede, NATO ittifakı ve stratejik ortaklık zeminine vurgu yapıldı. 

Basına kapalı görüşmede, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD'li mevkidaşı Anthony Blinken da hazır bulundu. 

Erdoğan ve Biden son olarak Haziran'da Brüksel'de yapılan NATO Zirvesi çerçevesinde ikili bir görüşme gerçekleştirmişti.

İkili ilişkilerde gerginlik

Erdoğan ile Biden arasındaki görüşme, iki ülke arasındaki ilişkilerde yaşanan gerilimin gölgesinde gerçekleşti. Türkiye-ABD ilişkilerinde yeni ABD Başkanı Joe Biden'ın göreve gelmesinin ardından da krizler son bulmuyor.

Son olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Osman Kavala'nın serbest bırakılması çağrısında bulundukları için ABD büyükelçisi dahil 10 Batılı ülkenin elçisinin "istenmeyen kişi" ilan edilmesi talimatı verdiğini açıklaması üzerine ilişkiler tekrar gerildi. Kriz büyükelçiliklerin Türkiye'nin içişlerine karışmadıkları taahhüdü sonrası yatışmıştı.

Krizlerden kaçınma mesajı

ABD'li bir yetkili Biden ile Erdoğan arasındaki görüşme öncesinde gazetecilere yaptığı açıklamada "Başkan gelecekte bu tür krizler gibi krizlerden kaçınmanın bir yolunu bulmaları gerektiğini işaret edecek ve acele eylemlerin ABD-Türkiye ortaklığı ve ittifakına faydası olmayacağı mesajını verecek" dedi.

Yetkili, eğer Erdoğan ABD elçisini sınırdışı etseydi Biden ile ikili görüşmenin de gerçekleşmeyebileceğini kaydederek, ancak sorunun en azından şimdilik çözüldüğünü belirtti.

G20 Zirvesi için Roma'da bulunan Biden'ın Erdoğan ile Türkiye'nin F-16 satın alma talebinin de gündemdeki konular arasında olduğu kaydediliyordu. 

Reuters, Türkiye'nin ABD'den 40 yeni Lockheed Martin üretimi F-16 savaş uçağı  ve mevcut F-16 uçakları için 80 modernizasyon kiti satın alma talebinde bulunduğunu duyurmuştu.

Veto tehdidi

Ancak Temsilciler Meclisi'nin 11 üyesi, Biden yönetimine gönderdikleri mektupta Türkiye'ye F-16 satılmaması için çağrıda bulunmuş, olası bir satışın ise Kongre'de veto edileceği uyarısında bulunmuştu. Mektupta Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın geçen Eylül ayında Rusya'dan yeni S-400 füze savunma sistemleri alacağını duyurduğunun hatırlatan Temsilciler Meclisi üyeleri, Kongre'nin böyle bir ihracata engel olmak için birlikte hareket edeceğinden emin olduklarını iletmişlerdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan bu haberlere dair açıklamasında, "Bu konu F-35 konusuyla bağlantılı bir konu. 1 milyar 400 milyon dolar F-35'ler için yapmış olduğumuz ödeme söz konusu. Ve bu ödemeler karşısında ABD'nin böyle bir teklifi söz konusu oldu" demişti.

Ancak ABD Dışişleri Bakanlığı ise Türkiye'nin F-16 satın alma talebi olduğunu ve buradaki ödemeyle ilgili ABD'nin Türkiye'ye herhangi bir finansman teklifinde bulunmadığını belirtmişti.

ABD, Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi alan Türkiye'yi ortağı olduğu F-35 savaş uçakları projesinden çıkarmıştı. Türkiye programdan çıkarılmadan önce 100 adet F-35 satın almayı planlıyordu.

rtr,DW/SSB, JD

© Deutsche Welle Türkçe