Berlin’de kira ve konut sıkıntısına yönelik referandum

Berlin’de bugün genel seçimlere paralel olarak halk, eyalet meclisi seçimleri ve bir de referandum için sandık başında. Referandumda seçmen kiralardaki aşırı artışın önlenebilmesi amacıyla çok sayıda toplu konutun emlak şirketlerinden alınarak kamulaştırmasını oyluyor.

Berlin Almanya'nın yakın tarihinde çok sayıda konut eylemine ve inisiyatifine sahne oldu. Son yıllarda ortaya çıkan bir oluşum ise eskisine oranla daha büyük bir başarı ve kitle desteği yakaladı. Onun topladığı 350 binden fazla imza ile bugün Berlin'de seçmen geleceğin konut ve kira fiyatları politikasını da belirleyecek bir referendum için oy kullanıyor.

"Deutsche Wohnen & Co. enteignen” isimli inisiyatifin başını çektiği halk oylamasında vatandaşlar 3 binden fazla konutu olan özel emlak şirketlerinden konut satın alınarak kamulaştırılmasını ve Berlinlilere sunulmasını öngörüyor. Kooperatifler bu talebin dışında tutuluyor.

Barınmanın ve ödenilebilir bir konutun anayasal hak olduğu vurgusuyla hareket eden gruplar, bunu Alman Anayasası’nın 15’nci maddesine dayandırıyor. Bu madde, doğal kaynakların, emlak ve arsaların, üretim araçlarının kamu yararına olmak üzere tazminat karşılığından kamulaştırılabileceğini söylüyor. Şimdiye kadar hiç uygulanmayan bu maddeye dayanarak konutların kamulaştırılmasının hukuka uygun olup olmadığı konusunda ise görüşler farklı.

Halk oylamasından konutların kamulaştırılması yönünde karar çıkması halinde “Deutsche Wohnen & Co. enteignen” isimli inisiyatif karşılığında 7 milyar 300 milyon ile 13 milyar 700 milyon euro tazminat ödeneceğini hesap ediyor. Berlin Eyalet Hükümeti ise bunun 29-30 milyar euro tutarını bulacağını ileri sürüyor.

Söz konusu yasal düzenleme ile kiralardaki artış frenlenebilecek mi?

Almanya’da az sayıda emlak şirketinin yüzbinlerce konutu bulunuyor. Doğu Almanya ile birleşme sonrasında da uzun süre kira fiyatlarının uygun seyrettiği başkent Berlin’de dönemin hükümetleri 200 bine yakın kamu konutunu elden çıkardı. En büyük tek kalemde satış eyaletin borcunun rekor seviyede olduğu 2004'te kamuya ait 65 bin konutun satılarak 400 milyon euro gelir elde edilmesiyle oldu. Akabinde özel şirketlerin emlak piyasasına damgasını vurduğu dönem başladı, kira ve konut fiyatlarında hızlı artış yaşandı. Konut sıkıntısı ve ödenebilir konut sorunu kentte önemli konulardan biri haline gelip hükümet üzerinde baskının artmasıyla bu sene yaklaşık 15 bin konutun geri satın alınması karar verildi.

2016'dan beri kira fiyatları yüzde 42 arttı

Immowelt sitesinin verilerine göre, Berlin'de 2016 yılından bu yana kira fiyatları yüzde 42 arttı. Almanya’da kiralardaki artışın incelendiği 35 kentin hiçbirinde bu kadar yüksek artış görülmediği bildiriliyor. Son on yılda ise kira fiyatlarının iki katına çıktığı bildiriliyor.

Berlin’de hükümet, kiralara üst sınır getirilmesi düzenlemesi ile artışı frenlemeye çalışıp Şubat 2020’de söz konusu uygulamayı yürürlüğe koydu ve kiraları geriye dönük olmak üzere beş yıllık bir dönem için dondurmayı mümkün hale getirdi. Uygulamanın ikinci bölümü ise 2020 sonundan itibaren kiralardaki artışı yüzde 20'yi geçen konutların ev sahiplerinin kirada indirime gitmesini şart koşuyordu.

Ancak uygulama şikayet üzerine Anayasa Mahkemesi'nden döndü. Gerekçe Berlin Eyaleti'nin bu yönde yasal düzenleme çıkarak yetkisi olmaması olarak belirtildi.

Halk oylamasında asgari yüzde 25'in oyu gerekiyor

Kira ve konut fiyatlarının frenlenmesine yönelik halk oylamasında, somut bir yasal düzenleme veya kanuni değişiklik oylanmadığından aslında Berlin Eyaleti için hukuki bağlayıcılığı yok, ancak siyasi açıdan büyük öneme sahip. Seçmenin en az yüzde 25'nin yani 618 binin talebi onaylaması halinde hükümet bu konuya eğilmek zorunda kalacak.

Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) partileri, Sosyal Demokrat Parti (SPD), Hür Demokrat Parti (FDP) ve emlak şirketleri konut kamulaştırmasına ilişkin halk oyuna sunulan talebi kesinlikle reddediyor. Yeşiller, son çare olarak görmek gerektiğini savunuyor. Düzenlemeye destek veren tek parti ise Sol Parti. Kendilerinin de koalisyonda yer aldığı dönemde yapılan kamulaştırmaları da Sol Parti hata olarak niteliyor.

Berlin'de "Deutsche Wohnen & Co. enteignen" Türkçesiyle "Deutsche Wohnen şirketi ve onun gibileri kamulaştırın" isimli insiyatifin eylemlerinde derme çatma bir gecekondu da sembol haline geldi.

Konut referandumuyla birlikte böylece Berlin'de seçmen dört oy kullanacak.

Genel seçimlere paralel olarak ayrıca Mecklenburg-Vorpommern'de de eyalet parlamentosu seçimleri düzenleniyor. Anketlere göre bu eyalette halen Başbakan olan Sosyal Demokrat Parti (SPD) üyesi Manuela Schwesig ve partisi oylarını artırarak SPD sandıktan birinci güç olarak çıkacak.

AFP /ETO,TY

© Deutsche Welle Türkçe