Berlin Snowden'ı istemiyor

ABD Ulusal Güvenlik Kurumu'nun (NSA) Almanya Başbakanı Angela Merkel’in cep telefonunu dinlediğinin ortaya çıkmasının ardından Berlin'de patlak veren kriz sürüyor. Federal Meclis İstihbarat Denetleme Kurulu üyesi Hans Christian Ströbele geçen hafta Moskova'da bulunan Snowden'la bir görüşme yapmış ve görüşmenin ardından Snowden'a Almanya'ya sığınma hakkı verilmesini önermişti. Dinleme skandalının aydınlatılabileceği gerekçesiyle muhalefet partileri de bu öneriye destek verdi.

Ancak Alman hükümeti, ABD'de bir vatan haini olarak aranan Snowden'a böyle bir hukuki güvence sağlanmasına sıcak bakmıyor. Transatlantik ilişkilerin Almanlar açısından büyük önem taşıdığını belirten Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert, Snowden'ın daha önce yaptığı sığınma başvurusunun da reddedildiğine dikkat çekti ve Snowden'a sığınma hakkı verilmesinin gündemde olmadığını kaydetti. İçişleri Bakanlığı yetkilileri de Snowden'ın ifadesinin Almanya'la gelmesine gerek kalmadan Moskova'da alınabileceğini belirtiyor.

İade anlaşması

Öte yandan işin hukukî ve siyasi boyutu oldukça karmaşık. ABD, Edward Snowden hakkında uluslararası yakalama kararı çıkartmıştı. Almanya ile ABD arasındaki iade anlaşması uyarınca, Snowden’ın Almanya'ya ayak basması halinde ABD'ye iade edilmesi gerekiyor.

Ancak Snowden'ın durumunun siyasi suç kapsamında değerlendirilmesi halinde, Almanya'nın iade etme zorunluluğu bulunmuyor. Ama Snowden'ın bu kapsama girip girmediği belirsiz.

ABD ile ilişkiler

Ayrıca Snowden'a hukuki koruma sağlanması Berlin - Washington ilişkilerini de zora sokabilir. 1999 - 2010 yılları arasında Alman hükümetinin Alman - Amerikan İşbirliği Koordinatörlüğünü yapan Karsten Voigt, iki ülke arasındaki ilişkilerin önemine dikkat çekti. Voigt, "Avrupa Birliği dışındaki ülkeler göz önünde bulundurulduğunda Almanya'nın ABD ile ilişkileri en önemli olanı" dedi.

Voigt, bu yakın ilişkinin Amerikalıların Soğuk Savaş döneminde Batı Berlin'e yaptığı destekle başladığını belirtiyor. Amerikalı askerler 1948 - 1949 yıllarında Sovyet orduları tarafından ablukaya alınan Batı Berlin'e oluşturulan bir hava köprüsüyle gıda maddesi taşımıştı. ABD, Marshall Planı’yla Batı Almanya ve Batı Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı sonrasında yeniden inşasında da aktif olarak rol aldı.

Köln Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika Bölümü'nden Prof. Dr. Thomas Jäger, dinleme skandalı öncesinde iki ülke arasında yaşanan en büyük krizin bundan on yıl önce dönemin başbakanı Gerhard Schröder'in Irak Savaşı'na "hayır" demesiyle yaşandığını kaydediyor: "Irak Savaşı konusunda verilen hayır yanıtı, bu yanıtı verenin bir müttefik olması sebebiyle ilişkileri yeni bir boyuta taşıdı. Şimdi ise bir adım daha ileri gitmiş olduk."

Jäger, ABD'de bir suçlu olarak görülen Snowden'ın Almanya'da neredeyse bir kült haline geldiğini belirtiyor.

"İrtibata geçilmeli"

Almanya'nın eski Washington Büyükelçisi Wolfgang Ischinger de bu nedenle Snowden'ın Almanya'ya davetinin ABD ile ilişkiler açısından çok zor bir durum olduğu uyarısını yaptı: "Almanya, NSA'in Alman siyasetçilerin cep telefonlarını dinlemesini nasıl yüzüne atılmış bir tokat gibi algılıyorsa, ABD de bu durumu aynı şekilde değerlendirecektir."

Ischinger, bunun yerine NSA'in çalışmalarına eleştirel yaklaşan Amerikalı senatörlerle irtibata geçilmesinin çok daha mantıklı olacağı görüşünde. Almanya ve ABD arasında gündeme gelen "casusluğa hayır” anlaşmasının ise doğru bir adım olduğunu belirten Ischinger şöyle konuştu: "İşte o zaman güvenin yeniden sağlanması ve yaşanan büyük güven kaybının onarılması mümkün olacaktır. Bu hem Avrupa’nın hem de ABD'nin yararına."

Spiegel'ın internet sitesinde yer alan bir habere göre, Amerikan Kongresi'nden üst düzey bir heyet önümüzdeki günlerde Almanya'ya diplomatik bir ziyarette bulunmayı planlıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Carla Bleiker / Banu Wöltje

Editör: Hülya Schenk