Balkanların haritası yeniden çiziliyor

Karadağ, 24 Mayıs’ta yapılan referandumdan çıkan kararın ardından Sırbistan’dan ayrılarak önceki gün bağımsızlığını ilan etti. Cumartesi günü özel gündemle toplanan Karadağ Parlamentosu, referandumdan çıkan “bağımsızlığa evet“ kararını onayladı. Parlamentonun bu kararının ardından ise Sırbistan-Karadağ Cumhuriyeti de tarihe karıştı.

Şimdi diğer ülkeler tarafından resmen tanınmak isteyen Karadağ, tüm dünyaya çağrıda bulundu. Karadağ, komşu ülkeler, AB üyesi ülkeler ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinden kendisini resmen tanımasını istedi. Karadağ’da 21 Mayıs’ta yapılan referandumda sandıktan, yüzde 55.5’le bağımsızlık kararı çıkmıştı.

Sırbistan’da yeni devlet hazırlıkları

Sırbistan - Karadağ Cumhuriyeti’nin diğer ortağı Sırbistan’ın da bu hafta bağımsızlığını ilan etmesi bekleniyor. Sırbistan Parlamento Başkanı Predrag Markoviç de meclisin bugün yeni devleti tesis etmek için toplanacağını, Sırbistan - Karadağ devletinin yasal selefi Sırbistan'ın önümüzdeki 45 gün içinde hak ve sorumluluklarını tamamen üstleneceğini söyledi. Bu gelişmelerin ardından Karadağ ile Sırbistan’ın, iki devlet olarak nasıl ayrılacağını müzakere etmek için kısa süre içinde bir araya gelmeleri planlanıyor.

Karadağ Parlamentosu’nda bağımsızlık kararının alındığı tarihî oturuma Sırp hükümeti de davet edilmişti, ancak Belgrad yönetimi bu çağrıya uymadı. Devlet Başkanı Boris Tadic, yeni Karadağ devletini yazılı olarak kutlamayı tercih ederken, Başbakan Voyislav Koştunitza ise bu kutlamalara zaman ayıramayacağını belirtti.

Karadağ’a destek açıklamaları

AB ve ABD, 21 Mayıs’daki referandumdan sonra yaptıkları açıklamalarda, Karadağ halkının bu kararını saygıyla karşıladıklarını ve kabul ettiklerini açıklamışlardı. Karadağ'ın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından NATO da Sırbistan ve Karadağ'a diyalog çağrısında bulundu. NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, yayımladığı bildiride, NATO'nun referandum sonuçlarına saygı duyduğunu belirterek, Belgrad ve Podgoriça'yı doğrudan görüşmelere başlamaya çağırdı. De Hoop Scheffer ayrıca, NATO'nun her iki hükümetle iyi ilişkilerine devam edeceğini kaydetti.

AB de iki ülkenin işbirliğini sürdürmesi gerektiğini duyurdu. Sırp Başbakan Koştunitza, AB’nin bu konuya müdahil olmasına karşı çıkarken, Karadağ hükümeti, yeni devletin uluslararası toplum tarafından bir an önce tanınmasını yönünde çaba gösteriyor.

Sırbistan – Karadağ görüşmeleri

Sırp ve Karadağ hükümet yetkililerinin, önümüzdeki günlerde bir araya gelerek, ayrılığın detaylarını görüşmesi bekleniyor. Müşterek ordunun lağvedilmesinden yurtdışındaki diplomatik temsilcileklerin nasıl paylaştırılacağına kadar pek çok soruya kısa süre içinde yanıt bulunması gerekiyor. Ekonomik açıdan ise ayrılığın pek fazla sorun olması beklenmiyor. Zira iki ülkenin mali yapısı fiilen zaten bağımsız işliyordu. Karadağ’da para birimi olarak Euro kullanılırken, Sırbistan’da hala Dinar geçerli. İki ülkenin gümrük ve vergi alanındaki uygulamamaları birbirinden farklı düzenlemeler içeriyor.

Sırbistan-Karadağ Cumhuriyeti’nin varisi olarak Sırbistan, devletler hukukundan doğan ve tüm hak ve sorumluluklarını muhafaza ederken, Karadağ’ın BM gibi uluslararası toplumun organlara dahil olabilmesi için başvuruda bulunması gerekiyor. Başbakan Milo Cukanoviç, Sırbistan olmadan 650 bin nüfuslu Karadağ’ın daha hızlı bir şekilde AB’ne üye olacağını savunuyor.

Karadağ’ın geçmişi

“93 Harbi“ diye bilinen savaşın ardından 13 Temmuz 1878’da imzalanan Berlin Antlaşması ile Osmanlı’dan bağımsızlığını elde eden Karadağ, I. Dünya Savaşı sonunda ise Yugoslavya Krallığı’nın bir parçası oldu. Karadağ, eski Yugoslavya’nın altı kurucusu cumhuriyetinden biriydi. Başkent Podgoritza’nın adı da Yugoslavya döneminde Titograd olarak değiştirildi. Yugoslavya'nın parçalanmsından sonra, Sırbistan ve Karadağ, yeni Yugoslavya'yı oluşturdu. İki ülke, 2003 yılında Sırbistan - Karadağ adıyla daha esnek bir federasyon çatısı altında birleşti.