Avrupa’ya “IŞİD soykırımını tanı” çağrısı

IŞİD’in “soykırım ve insanlığa karşı suç” işlediğine dair uluslararası planda alınan kararlara bir yenisi daha eklendi. AKPM’nin Strasbourg’da devam eden genel kurul toplantılarında bugün tartışılan “IŞİD tarafından gerçekleştirilen insanlığa karşı suç ve muhtemel soykırımın yargılanıp cezalandırılması” başlıklı karar tasarısı 4 çekimser oya karşı 67 oyla kabul edildi. AKPM üyesi 4 CHP'li ve 2 HDP'li parlamenter karar lehinde oy kullandı. Oylamaya katılan tek AKP'li vekil Suat Önal "çekimser” oy verdi. AKP'li vekiller kararda değişliklik yapılması amacıyla oylama öncesi üç değişiklik önergesi sundu. Bu önergelerin ikisinde oylanacak karara IŞİD’in “Sünni Müslümanları da hedef aldığının” eklenmesi istenmekteydi. Ancak AKP’li üyeler sundukları önergelerin hiçbirini oylama sırasında savunmayınca önergeler de otomatik olarak düştü. 

UCM'nin rolü

Kararda, üyeleri arasında Türkiye’nin de bulunduğu Avrupa Konseyi devletlerinden, IŞİD’in işlediği suçları “soykırım” olarak resmen tanımaları ve böylelikle IŞİD üyelerinin Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından yargılanabilmesinin önünü açmaları  isteniyor. Avusturya, Fransa, İngiltere, Kanada, Avustralya gibi ülkelerde ulusal parlamentoların IŞİD tarafından işlenen suçları “soykırım” olarak tanıdıkları belirtilen kararda, Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği ve BM Azınlıklar Özel Raportörü’nün de değerlendirmelerinde aynı sonuca vardıkları hatırlatılıyor.

IŞİD’in “Ezidi, Hristiyan ve sünni olmayan Müslüman azınlıklara karşı soykırım işlediğini gösteren inandırıcı kanıtların mevcut olduğu” belirtilen kararda, örgütün gerçekleştirdiği katliamlar, infazlar, işkence ve kötü muameleye örnekler veriliyor. Ezidi, Hristiyan ve Sünni olmayan Müslümanların dini mekan ve evlerinin sistematik olarak yok edildiğine, bu azınlıkların kimi zaman “canlı kalkan” olarak kullanıldığına işaret ediliyor.

IŞİD’i kim yargılayacak?

Suriye ve Irak’ın UCM’ye taraf olmadıklarının hatırlatıldığı kararda, şu anda IŞİD’i yargılayacak uluslararası bir yargı mekanizması bulunmadığı, bu nedenle UCM Roma Tüzüğü’nde belirtilen suçlarla ilgili soruşturmaların ilk olarak IŞİD’in suç işlediği ülkelerdeki ulusal otoriteler tarafından gerçekleştirilmesi gerektiği kaydediliyor. Suriye ve Irak’a UCM Roma Tüzüğü’nü onaylamaları çağrısında bulunuluyor.

Karar, bir Avrupa parlamenter platformunda IŞİD tarafından işlenen suçların hangi hukuksal mekanizmalar çerçevesinde yargılanabileceğinin ilk defa somut olarak sorgulanması açısından önem taşımakta. Karara temel oluşturan raporda, IŞİD’in işlediği suçların 1948 yılında BM bünyesinde hazırlanan Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi kapsamına girdiği savunuluyor. Buna karşılık IŞİD yönetici ve üyelerinin çoğunluğunu Suriyeli ve Iraklılar oluşturduğundan konunun UCM’nin yetki alanı dışında kaldığı anımsatılıyor

Bu gözlemlerden yola çıkan AKPM’nin kararında, ya UCM savcılığı tarafından sadece UCM Roma Tüzüğü’ne taraf ülkelerin IŞİD üyesi vatandaşları hakkında soruşturma başlatılması ya da 1993’de Yugoslavya, 1994’te de Ruanda’da olduğu gibi, BM Güvenlik Konseyi tarafından “özel mahkemeler” kurulmasını öneriyor.

Bir diğer seçenek olarak da ulusal mahkemeler bünyesinde, ulusal ve uluslararası yargıçların birlikte görev yapacağı özel yargı mekanizmaları yaratılabileceği önerisinde bulunuluyor.

Kayhan Karaca / Strasbourg

©Deutsche Welle Türkçe