310809 Zweiter Weltkrieg

Almanya’nın Köln kentindeki Appellhofplatz, ünlü Köln Katedrali'nden sadece bir kaç dakikalık yürüme mesafesinde bulunuyor. Kentin merkezinde yer alan işlek meydandaki İdare Mahkemesi’nin önünde kırmızı-beyaz şeritlerle çevrelenmiş inşaat alanında bir anıt göze çarpıyor.

Tarihçi Karola Fings, bu anıtın gölgelik şeklinde, üç metre yüksekliğinde ve sekiz metre genişliğinde çok basit bir yapıya sahip olduğunu anlatıyor. Fings, ”altından geçilebilen yapıda, gökyüzüne doğru baktığınızda, aralıksız olarak, renkli harflerle yazılmış bir metin görüyorsunuz” diyor. Fings’in basit ve renkli bir yapı olarak tarif ettiği bu anıt, aslında karanlık bir geçmişi anlatıyor. Zira anıt İkinci Dünya Savaşı’nda askerden kaçanların anısına dikildi.

Asker kaçaklarının anısına anıt

Karola Fings, caddenin karşısındaki Nasyonal Sosyalizm Dokümantasyon Merkezi’nde çalışıyor. EL-DE olarak adlandırılan bina, Nasyonal Sosyalizm döneminde Gestapo subaylarının işkence merkeziydi. Burada işkence görenler arasında asker kaçağı erkekler de vardı. Bu kişiler, anıtın arkasında yer alan İdare Mahkemesi’nde ölüm cezasına çarptırılıyordu.

Tarihçi Fings, asker kaçaklarına 1945’ten sonra çok fazla ayrımcılık yapıldığını ve ancak Nasyonal Sosyalizm döneminde işlenen suçlar ortaya çıktıktan sonra olaylara başka bir açıdan bakılmaya başlandığını belirtiyor. Fings, savaşa katılanların, saf bir şekilde Almanya için mücadele eden ve Hitler tarafından yanlış bir şekilde yönlendirildiklerini 1945’ten sonra anlayan masum kahramanlar olmadığını söylüyor.

Asker kaçağı bir mağdur

Nasyonal Sosyalizm döneminde savaşı bırakıp, kaçmak isteyenlerden biri de şimdi Almanya’nın Bremen kentinde Vegesack adlı mahallede yaşayan Ludwig Baumann. 88 yaşındaki Baumann’ın taşınmak üzere olduğu evi yüzlerce dosya, belge, video kaset ve gazete kupürü ile dolu. Nasyonal Sosyalizm Dönemi Askerî Mahkeme Kurbanları Birliği Başkanı Baumann’ın evi aynı zamanda derneğin de merkezi olarak kullanılıyor. Baumann, 1942 yılının ilkbaharında, hayatının daha sonraki dönemini derinden etkileyecek bir karar alıyor. O dönemde 20 yaşında bir asker olan Baumann, bir arkadaşı ile birlikte savaşı arkalarında bırakarak, Amerika Birleşik Devletleri’ne kaçmaya karar verir. Ancak Baumann ve arkadaşı yakalanır ve yargılanırlar.

On ay boyunca ölüm hücresinde, elleri ve ayakları gece-gündüz bağlı olarak kaldığını belirten Baumann, ne zaman gardiyanlar nöbet değişse, onu almaya geldiklerini düşündüğünü söylüyor. Yaşadığı dehşetin izleri bugün bile onu takip ediyor.

Zor bir hayat

Daha sonra Rusya’ya gönderildiklerinde, arkadaşı ölüyor, Baumann ise hayatta kalmayı başarıyor. Ancak onurlu bir yaşam sürmekte zorlanıyor. Baumann, izlediği tutum kabul edilir umudu ile savaş sonrasında olanları açıklıyor. Fakat korkak, suçlu, hain olarak tanımlanarak, hakarete uğruyor ve tehdit ediliyor.

Ludwig Baumann, babasının bu utanca daha fazla katlanamayarak savaştan kısa bir süre sonra hayatını kaybettiğini söylüyor. Ticaretle uğraşan Baumann, bir aile babası olarak orta halli bir hayat sürmeye çalışıyor. Ancak alkolün pençesine düşüyor ve tüm mirasını tüketiyor. Eşi altıncı çocuklarını doğururken ölünce, kendi hayatı ve çocuklarının sorumluluğunu üzerine alıyor. Barış hareketine katıldığında yalnız olmadığını görüyor. 1990 yılında Nasyonal Sosyalizm Dönemi Askerî Mahkeme Kurbanları Birliği’nin ilk toplantısına 37 kişi katılıyor. Refakatçi eşliğinde gelenlerin çoğunun çökmüş durumda olduğunu söyleyen Baumann, ”insan şerefini kaybedince, hayatına devam edemiyor” diyor.

Onurları için mücadele ediyorlar

Bu erkekler, onurlarını yeniden kazanabilmek için yargı, medya ve siyaset yoluyla mücadele ediyor. Bu mücadelenin uzun süreceği iddia ediliyor. Baumann, ”Federal Meclis’e göre itibarımızın iade edilmesi mümkün değil, çünkü Nasyonal Sosyalizm döneminde bütün askerler haksızlığa uğradı, bu da yaklaşık 18 milyon kişi demek. Bizim için rehabilitasyon mümkün değil, çünkü bu Federal Ordu’nun askeri ahlâk anlayışına ve savaş misyonuna aykırı.”

Federal Meclis, 2002 yılında asker kaçaklarına ilişkin olarak Nasyonal Sosyalizm döneminde alınan bütün kararların geçersiz kılınmasına karar verdi. Bunun yanısıra Köln’de yapılan anıt, Ludwig Baumann’a çalışmaya devam etmesi için cesaret veriyor.

Yaşayan son mağdur

Bunun maliyeti devlet tarafından karşılanan ilk anıt olduğunu vurgulayan Baumann, anıtın çok anlamlı bir yere, Appelhofplatz’da, eskiden Gestapo’ya ait cezaevi ile mahkemenin bulunduğu alana dikildiğini belirtiyor. Katedrali gören bu yerde yükselen anıtla bir hayalinin gerçek olduğunu söyleyen Baumann, anıtın açılışına katılacak. Ancak Köln’e tek başına gidecek. Çünkü Nasyonal Sosyalizm Dönemi Askerî Mahkeme Kurbanları Birliği Başkanı Baumann, bu acıları yaşayanlar için hâlâ hayatta olan tek üye.

Michael Borgers / Jülide Danışman

Editör: Murat Çelikkafa