ASEAN Zirvesi Kuala Lumpur'da başladı

Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da iki gün sürecek ASEAN Zirvesi’nin en önemli gündem maddesi ölümcül kuş gribi virüsüyle mücadele bulunuyor. Toplantıya katılan ülkelerden Japonya, kuş gribiyle mücadele konusunda şimdiye kadar yaptığı 2,2 milyon dolarlık yardımı 135 milyon dolarlık ilave bir yardımla sürdüreceğini açıkladı.

Zirveye paralel olarak yapılacak bir başka toplantıda ise Asya ülkeleri arasında ekonomik ilişkiler ele alınacak. Çarşamba günü Japonya, Çin, Hindistan, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerinde katılacağı Doğu Asya Ülkeleri Birliği adı altında yapılacak toplantıda, Asya ve Pasifik ülkelerinde daha iyi bir ekonomik entegrasyon sağlanması ve uzun vadede Avrupalılar’ın yaptığının benzeri bir ortak pazar hedefleniyor.

AB modeline doğru

Ancak gözlemciler, Doğu Asya’da Avrupa Birliği modelinde bir oluşumun kolaylıkla gerçekleşemeyeceğini düşünüyorlar. Uzmanlara göre, bu hedefe kademeli olarak ve uzun vadede ulaşılabilir. Bu geniş tabanlı birliğin liderliğini ise Çin üstlenmeyi istiyor. Ancak ASEAN üyesi ülkelerin bir kısmı Çin’in bölgedeki etkisinin artmasından şikayetçi.

Kuala Lumpur’daki Maleyzya Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Abdül Rezzak Baginda, ASEAN ülkelerinin endişeleri anlaşılır olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Bunda biraz da Çin karşısında ne yapacaklarını bilememelerinin verdiği kadercilik var. Çin’le farklı bağlamlarda birlikte olmayı tercih ediyorlar. ASEAN + 3 Grubu, Çin Serbest Ticaret Bölgesi ya da Doğu Asya Zirvesi, Çin’le ilişkilerde tercih edilen işbirliği biçimleri.”

ASEAN’ın önündeki engeller

Doğu Asya’da AB benzeri bir yapının kurulmasının önündeki zorluk, bölge ülkelerinin Avrupa ülkeleri kadar homojen olmamaları. Uzaktan birbirlerine çok yakın görülseler de aslında din, dil, kültür ve mentalite olarak birbirinden çok farklı özelliklere sahipler. ASEAN’ı oluşturan ülkelerin ekonomilerinin yapıları ve dolayısıyla bu ülkelerin ihtiyaçları ve hedefleri de birbirlerinden çok farklı.

Bununla birlikte, bazı ülkeler arasında tarihten kaynaklanan düşmanlıklar söz konusu. Bunun en büyük örneği, Çin ile Japonya. Japonya’nın 2. Dünya Savaşı öncesinde ve savaş boyunca Çin’i işgal altında tutması ve bu dönemde yaşanan olaylar Çin halkının hafızasında hala çok taze. Ayrıca II. Dünya Savaşı'nda ölen Japon askerleri anısına yapılan Yasukuni Tapınağı’nın Japonya Başbakanı Yuniçiro Koizumi tarafından birkaç kez ziyaret edilmesi de Çin ve Güney Kore'yi fazlasıyla kızdırıyor.

ASEAN nedir?

ASEAN, 1969 yılında Brunay Sultanlığı, Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland arasında kuruldu. Birliğin hedefleri ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmenin desteklenmesinin yanı sıra bölgesel barışın ve güvenliğin artırılması ayrıca karşılıklı çıkarların bulunduğu alanlarda işbirliği ve ticaretin yaygınlaştırılmasıydı.

Bölgenin en büyük ülkesi ve ekonomisi de giderek gelişen Çin, ASEAN üyesi değil. Ancak 1997 yılından beri ASEAN+1 adı altında bu bölgesel oluşum ile işbirliği ve diyalog içinde. ASEAN+3 platformu ise Çin ile birlikte, Japonya ve Güney Kore’yi de kapsıyor.