Apple iddiaları araştırıyor

Amerikan elektronik şirketi Apple, bu alandaki en başarılı kuruluşlardan biri. Şirket, 2011 yılının son üç ayında 13 milyar dolar kâr ettiğini duyurdu. Apple, şık tasarımları ve kullanışlı ürünleriyle geniş bir hayran kitlesine sahip. Ancak Apple'a eleştirel bir gözle bakanlara göre madalyonun bir de arka yüzü var.

İnsanlık dışı çalışma koşulları iddiası

Apple ürünlerinin Çin’de çoğu zaman insanlık dışı koşullarda üretildiği öne sürülüyor. Apple için taşeron üretim yapan en büyük şirketlerden biri olan Tayvan merkezli Foxconn, geçmişte de eleştirilere maruz kalmıştı. Bir milyondan fazla işçi çalıştıran Foxconn, dünyanın en büyük elektronik cihaz ve bilgisayar üreticileri arasında bulunuyor. Çin’deki Foxconn fabrikalarında en az 14 işçinin intihar ettiği, fabrikalarda çok sayıda kaza ve patlama meydana geldiği biliniyor.

Apple iddiaları araştıracak

Apple bu hafta başında, Adil İşgücü Derneği (Fair Labor Association) aracılığıyla tedarikçi fabrikalarda araştırmalar yaptıracağını bildirdi. Apple'in yöneticisi Tim Cook yaptığı yazılı açıklamada "işçilerin her yerde güvenli ve adil çalışma koşullarına sahip olması gerektiğine inanıyoruz. Bu nedenle Adil İşgücü Derneği’nden en büyük tedarikçi şirketin koşullarına ilişkin bağımsız bir araştırma yapmasını rica ettik" dedi.

Apple 2007 yılından bu yana, üretimin yapıldığı fabrikalardaki denetimlere ilişkin raporlar yayınlıyor. Ancak bu raporların şeffaf olduğu söylenemez. İncelemenin hangi fabrikalarda yapıldığına, çalışma koşullarındaki değişikliklere ilişkin bilgiler yer almıyor. Apple araştırma yapılması için ilk kez şirket dışından bir kuruluşu görevlendiriyor. Apple'a göre, tedarikçi şirketler denetimlere gönüllü olarak katılıyor. Ancak bu kez inceleme ve araştırma sonuçları ile şirketlerin isimlerinin açıklanacağı tahmin ediliyor.

Sivil toplum örgütleri kuşkulu

Çin Emek Bülteni adlı örgütten Geoffrey Crothall, Apple'in girişimini göz boyama olarak nitelendiriyor. "Bu bir reklam. Apple'in incelemeyi kendisinin yapması veya başka bir kuruluşa yaptırması arasında hiç bir fark yok. Bu tür incelemeler, Çin'de bulunan fabrikalardaki çalışma koşullarının iyileştirilmesi için etkin bir yöntem değil. Denetimlerin yapılacağı firmalar, denetçilerin geleceğinden haberdar oluyor. Ve denetçiler geldiği zaman da kendilerini en iyi nasıl göstereceklerini biliyorlar."

Apple’ın Adil İşgücü Derneği ile birlikte çalışması da eleştirilere neden oluyor, zira insan hakları savunucuları, örgütün bağımsız olmadığını öne sürüyor. Adil İşgücü Derneği'nin yönetim kurulunda, akademisyen ve sivil toplum örgüt temsilcilerinin yanı sıra Nike veya Hanes gibi büyük şirketlerin yöneticileri de yer alıyor. Özellikle kalkınmanın eşiğindeki ülkelerde üretim yaptıran bu şirketler de kötü çalışma koşulları nedeniyle eleştirilere hedef olmuştu.

İşçilerin hakları için mücadele eden Kötü Muameleye Karşı Öğrenciler ve Akademisyenler (SECOM) adlı örgütten Debby Chan, Apple'in kamuoyunun baskılarına dayanamadığı için inceleme ve araştırma başlatacağı görüşünde. "İki yıl önce Apple ürünlerinin hangi koşullarda imâl edildiğini kimse sorgulamıyordu. Ama artık tüketicilerin çoğu Apple için taşeron firmalardaki kötü çalışma koşullarının farkında."

Sorunlar biliniyor

Hongkong merkezli örgüt, Apple'in en büyük tedarikçilerinden biri olan Foxconn fabrikalarında çok sayıda araştırma yaptı. Bu incelemeler sonucunda, işçilerin çoğunun günde 12 saat ayakta çalışmak zorunda kaldığı, fazla mesailer için ödeme yapılmadığı, iş başında koruyucu önlemlerin alınmadığı ortaya çıktı.

Debby Chan, Apple tarafından yaptırılacak araştırmaya aslında gerek olmadığını belirtiyor: "Bu sorunlar uzun süreden beri biliniyor, Apple da bunlardan haberdar. Apple bu sorunları çözmekle yükümlü. Bu incelemenin sonucunda ne olacağını bekleyip görmemiz gerekiyor. Bu girişimin çok şey vaadettiği konusunda şüphelerim var doğrusu."

Adil İşgücü Derneği çalışanları Apple için üretim yapan fabrikalarda araştırma ve incelemelerine geçtiğimiz günlerde başladı. Apple, fabrikalardaki binlerce işçiye çalışma ve yaşam koşulları ile sağlık durumları gibi konularda sorular yöneltileceğini bildirdi. Ancak bu araştırmaların sonucunda nasıl bir tutum izleneceği konusunda ise Apple herhangi bir açıklama yapmadı.

© Deutsche Welle Türkçe

Christoph Ricking / Çeviren: Jülide Danışman

Editör: Başak Sezen