AP seçimlerinden aşırı sağ güçlenerek çıktı
10 Haziran 2024
720 üyeli Avrupa Parlamentosunda (AP) beş yıl süreyle görev yapacak isimleri belirlemek üzere Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede sandıklar kuruldu. 6-9 Haziran tarihlerinde yapılan seçimlerden aşırı sağcı partiler güçlenerek çıktı.
Almanya'da ise iktidar ortağı partilerin oyları erirken, aşırı sağ Almanya İçin Alternatif (AfD) partisi ülkenin en büyük ikinci siyasi hareketi oldu.
Resmi olmayan sonuçlara göreAP'de liderlik, 184 vekil çıkaran merkez sağ Avrupa Halk Partisi'nde (EPP) kaldı. EPP'nin bir kez daha Avrupa Komisyonu Başkanlığına aday göstermesi beklenen Alman siyasetçi Ursula von der Leyen, sonuçları, "Bugün EPP için güzel bir gün" ifadeleriyle kutladı.
Merkez sol çizgideki Sosyalistler ve Demokratlar İttifakı (S&D) ikinciliği korurken; aşırı sağda yer alan iki grup, Muhafazakarlar ve Reformistler (ECR) ile Kimlik ve Demokrasi (ID) güç kazandı. Liberal eğilimli Renew Europe ve Yeşiller en fazla sandalye kaybeden gruplar oldu.
Scholz'a ağır darbe
Seçimlerde Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un partisi Sosyal Demokratlar (SPD) tarihinin en kötü sonucunu aldı. Başbakan'ın partisi yüzde 13,9 ile aşırı sağcı AfD'nin gerisine düştü. Parti Genel Sekreteri Kevin Kühnert, "Bu bizim için çok acı bir sonuç" dedi.
Siyasi analistler, SPD'nin kampanya çalışmalarına bizzat katılan Scholz'un sorumluluk almak zorunda kalacağı yorumlarını yapıyor. 2025'te yapılacak federal seçimlerde SPD'nin yola Scholz ile devam etmeyebileceği belirtiliyor. Scholz'un hükümet ortakları Yeşiller ve liberal eğilimli FDP de iyi bir performans gösteremedi. Yeşiller yüzde 11,9 ile 2019'daki AP seçimlerinde gösterdikleri yüzde 20,5'lik performansın çok gerisinde kaldı. FDP ise yalnızca oyların yüzde 5,2'sini alabildi. Partinin bir sonraki genel seçimde meclise girip giremeyeceği belirsiz. Almanya'da federal seçimlerde yüzde 5 barajı uygulanıyor.
AfD ikinci büyük parti oldu
Ancak gözler AfD'nin izleyeceği performanstaydı. Parti oyların 15,6'sını alarak ikinciliğe yükseldi. AP'ye fazladan 6 koltukla toplam 15 vekil gönderdi. 2019 seçimlerinde AfD'nin oy oranı yüzde 11 olmuştu. Seçim gecesi partinin Berlin'deki genel merkezinde kutlamalar vardı. AfD Eş Genel Başkanı Tino Chrupalla sonuçları "tarihi" bir başarı olarak niteledi. Son haftalarda peş peşe skandallarla anılan parti, birkaç ay öncesinin anketlerine göre ise daha zayıf bir performans gösterdi. Bazı parti üyelerinin Nazi sembol ve sloganlarını kullandığı olaylar ile, Rusya ve Çin'den rüşvet aldıkları iddialarının seçmen tercihini son anda etkilediği değerlendiriliyor.
Almanya'da seçimlerin net kazananı ise eski Başbakan Angela Merkel'in partisi CDU/CSU ittifakı oldu. Yakın zamanda yeni bir program açıklayan parti, oyların yüzde 30'unu aldı. Sonuçların ortaya çıkmasının ardından parti yönetimi "Gerçek bir değişim" çağrısı yaptı, Scholz hükümetinin artık ihtiyaçlara cevap veremediğini söyledi. Avrupa Komisyonu Başkanlığı için ikinci kez yarışmaya hazırlanan CDU'lu von der Leyen de "Doğru konuları ele aldık. Seçmenler bunu doğruladı" dedi.
Fransa ve Belçika'da siyasi deprem
Sonuçlar en dramatik değişikliğe Fransa'da yol açtı. Aşırı sağcı Marine Le Pen'in partisi Ulusal Birlik (RN), Cumhurbaşkanı Emmanuel Partisi Rönesans'ın iki katına yakın oy aldı. Seçmenin yüzde 32'si RN'yi tercih ederken, Rönesans'a oy verenlerin oranı yüzde 15,2 oldu. Aşırı sağın yükselişiyle bozguna uğrayan Macron meclisi feshettiğini ve erken seçime gidileceğini açıkladı. Le Pen seçim kararını "İktidarı devralmaya hazırız" sözleriyle değerlendirdi.
Belçika'da da Başbakan Alexander De Croo istifasını açıkladı. Mensubu olduğu merkez sağ çizgideki "Open VLD"nin oy oranı yüzde 5,5'da kalan De Croo, "Bizim için çok zor bir akşamdı, kaybettik" diye konuştu.
Hollanda'da Kasım 2023'te yapılan seçimlerin galibi, aşırı sağcı Geert Wilders'in Özgürlük Partisi (PVV) parlamentoya 6 vekil göndermeye hak kazandı. İtalya'da da Başbakan Giorgia Meloni'nin aşırı sağ partisi yüzde 28,6 ile birinci geldi, 24 koltuğun sahibi oldu. AP'ye 21 vekil gönderen Macaristan'da Viktor Orban'ın millitetçi partisi 11 temsilci çıkarma hakkını elde etti. Kıbrıs'ta göçmen karşıtı aşırı sağ ELAM hareketi ülkenin 6 kontenjandan birinin sahibi oldu.
Avusturya'da ise aşırı sağcı Özgürlük Partisi ilk kez bir seçimden lider çıktı. Oyların yüzde 25,7'sini alarak AP'ye 6 vekil gönderen parti, böylece temsilci sayısını 3 artırdı. Parti göçmen karşıtı politikalar izliyor. Sonuçları "tarihi" olarak niteleyen parti yönetimi, şimdiki hedeflerinin yıl bitmeden başbakanlığı almak olduğunu söyledi. Ülkede genel seçimlerin eylül ayında yapılması planlanıyor.
dpa,AP / MUK,BÖ