040710 Israel Untersuchungskommission

31 Mayıs’ta Gazze’ye yardım gemisi Mavi Marmara’ya düzenlenen kanlı operasyonla Türkiye-İsrail ilişkilerinde yaşanan gerilim, “özür krizi” ile büyüyor.

Türk Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Hurriyet Daily News gazetesine demecinde İsrail için "Ya özür dilerler, ya uluslararası komisyonu ve onun raporunu kabul ederler ya da ilişkiler kesilir" dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman ise Letonya ziyareti sırasında gazetecilere yaptığı açıklamada, “Özür dileme gibi bir niyetimiz yok. Biz bunun tam tersinin doğru olduğu kanaatindeyiz” dedi.

İsrail’den soruşturmada yeni adım

Öte yandan, İsrail kabinesi, Gazze'ye yardım gemilerine yapılan askerî operasyonu soruşturmak üzere oluşturulan komisyonun yetkilerini genişletti. Ancak komisyonun hâlâ askerleri sorgulama yetkisi bulunmuyor.

Kabinenin komisyona verdiği daha geniş yetkiler sayesinde, tanıklar, mahkemeye çağrılarak yeminli ifade vermeye zorlanabilecek ve herhangi bir yanlış ifade için ''yalancı şahitlik'' suçlamasına maruz bırakılabilecekler.

İsrail hükümeti, komisyonun yetkilerini genişletme kararıyla, beş hafta önce aktivistlere düzenlenen saldırıyla ilgili ayrıntılı bir çalışma yürütmek istemediği yönündeki suçlamaları önlemeye çalışıyor. İsrail basınında, eski Adalet Yüksek Mahkemesi yargıçlarından Yaakov Turkel'in, "Soruşturma komisyonunun ayrıntılı bir biçimde soruşturma yapmasına izin verilmediği takdirde, görevden çekilme tehdidinde bulunduğu" yönünde haberler yer almıştı. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İsrail televizyonuna yaptığı açıklamada, soruşturmanın gidişatı konusunda güvence verdi.

Netanjahu, “Tüm konular masaya yatırılıyor. Süreci kontrol eden bir komisyon var ve ayrıca resmî denetçiler gibi başka merciler de mevcut" ifadelerini kullandı.

Netanyahu ifade vermeyi kabul etti

Türkiye ve BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon’un uluslararası bir soruşturma komisyonu kurulması talebi İsrail tarafından geri çevrilmiş ve uluslararası baskılar sonucu beş kişilik Turkel komisyonu oluşturulmuştu. Bir hafta önce çalışmalarına başlayan bu komisyon, hukukçu ve gazetecilerden, yetkileri ve yapısı konusunda sert eleştiriler alıyor. Özellikle de komisyon üyelerinin çoğunlukla İsraillilerden oluşması ve yaş ortalamalarının çok yüksek olması eleştiriliyor. Nitekim komisyon üyelerinin yaş ortalaması 84’ü buluyor. Turkel, bir süre önce yaptığı açıklamada, Savunma Bakanı Ehud Barak ve Başbakan Benyamin Netanyahu’yu da sorgulamak istediklerini söylemişti.

Netanyahu, bu talebe olumlu cevap verdi ve “Çok saygıdeğer yargıç Turkel, benden bir hafta içinde ifade vermemi rica etti ve ben de hemen kabul ettim. Bizim saklayacak hiçbir şeyimiz yok. Ben, bakanlar, genelkurmay başkanı, herkes rapor verecek! Bu konuda şüphe yok. Yargıç Turkel bunu talep etti, ben de kabul ettim" şeklinde konuştu.

Askerler "askerî soruşturma" kapsamında

Ancak Komisyon'un, sorumlu politikacı ve ordu mensupları hakkında ceza önerisinde bulunma ya da baskına katılan birlikteki askerlerin ifadesini alma yetkisi yok. Operasyona katılan askerî personel, ayrı bir askerî soruşturma kapsamında sorgulanacak. Turkel Komisyonu, sadece yardım filolarına düzenlenen baskın ve Gazze Şeridi’ne uygulanan ablukanın yasal olup olmadığını değerlendirecek.

İsrailli barış girişimcisi Uri Avnery, “Bizim için önemli olan iki noktaya hâlâ temas edilmiyor: Gazze Filosu'na yönelik harekâtın uluslararası yasalarla uyuşup uyuşmadığı önemli bir soru. Ancak bundan daha da önemli olan, hükümetin bu eyleme nasıl karar verdiği ve eylemin nasıl yürütüldüğü. Bu, Komisyon’un yetki alanının dışında kalıyor. Bu nedenle, Yargıtay’a, resmî bir soruşturma komisyonu kurulması ricasıyla çağrıda bulunuyoruz" görüşlerini dile getirdi.

© Deutsche Welle Türkçe

Jakob Mayr / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Murat Çelikkafa