Rusya ile S-400 müzakerelerinde son durum

Türkiye'nin Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemleri konusu yeniden gündemdeki sıcak başlıklardan biri oldu. Sebebi ise Rusya’dan “ikinci parti S-400’ler anlaşmasında son aşamada” olunduğu açıklamasının gelmesi.

Rusya'da devlete bağlı silah ihracatı şirketi Rosoboronexport'un Genel Müdürü Aleksander Mikheyev, Türkiye’ye yapılması planlanan ikinci parti S-400 sevkiyatına ilişkin açıklamasında “Görüşmelerin son aşamasında olduklarını” söyledi. Rus haber ajansı Interfax'a konuşan Mikheyev, “Yakında resmileştirip anlaşmayı imzalayacağız” dedi.

Ancak DW Türkçe'nin Ankara kaynaklarından edindiği bilgiye göre, imzalanacak olan ikinci parti S-400 sistemi anlaşmasının detaylarıyla ilgili henüz bir gelişme yok.

Türkiye'nin Rusya ile yeni bir anlaşma yapabileceği yönünde haberler geçen Temmuz ayında basına yansıdığında ABD Dışişleri Bakanlığı, Rusya'dan yeni silah sistemlerinin satın alınması durumunda Türkiye'ye yeni yaptırımların devreye gireceği uyarısında bulunmuştu.

Peki Rusya, S-400'ler konusunu bilinçli olarak mı gündemde tutmaya çalışıyor? İkinci parti S-400 sistemleriyle ilgili yürütülen görüşmeler hangi aşamada?

DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, Rusya’nın S-400 konusunu Türkiye üzerinde bir baskı unsuru olarak kullanmak istediğini belirtiyor.

“İkinci parti S-400 sistemine dair yeni gelişme yok”

Türkiye, Rusya ile 2017 yılında imzaladığı sözleşme kapsamında ilk parti S-400 hava savunma sisteminin birinci grup malzemelerini Temmuz 2019’da teslim almaya başlamıştı. Kısa süre içerisinde de teslimat tamamlandı.

Türkiye, satın aldığı bu S-400 sistemleri nedeniyle ABD’nin yaptırımlarına maruz kalıyor. Eski ABD Başkanı Donald Trump'ın başkanlığının son günlerinde ABD'deki Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası (CAATSA) kapsamında Türkiye Savunma Sanayii Başkanlığı, SSB Başkanı İsmail Demir ile üç kurum yetkilisine yaptırım uygulanması kararı almıştı.

İkinci parti S-400 sistemi için ise görüşmeler sürüyor.

Ancak Ankara kaynaklarına göre, imzalanacak olan ikinci parti S-400 sistemi anlaşmasının detaylarıyla ilgili henüz bir gelişme yok.

Yapılan görüşmelerde, ikinci sistemle birlikte teknoloji transferinin olup olmayacağı, yerli üretim ya da ortak üretim seçenekleri ile ilgili müzakereler yürütülüyor. Ancak kaynaklara göre “henüz sonuçlanmış bir şey yok.”

“Türk-Amerikan ilişkinin rayına girmesinin geciktirilmesi peşinde”

Türkiye ve ABD ilişkileri tarihinin en kötü döneminden geçiyor. 15 Temmuz darbe girişimi, Fethullah Gülen’in iadesi talebi, Rahip Brunson krizi, Metin Topuz davası ve S-400 konuları Türkiye ile ABD’nin son yıllarda yaşadığı büyük gerilimlerden bazıları…

Ancak Rusya’dan alınan S-400 meselesi çözümü en zorlu konulardan biri. İlk sistemlerin Türkiye’ye teslimi sonrası ikili ilişkilerde büyük bir kırılma yaşandı. Bir süredir ise ikinci parti S-400'lerin alınması için müzakereler yürütülüyor. Müzakereler sürerken Rusya’dan sık sık gelen “sona yaklaşıldı” haberleri tartışma konusu oluyor.

DW Türkçe’ye konuşan Rusya konusunda uzman isimlerden Aydın Sezer, Rusya’nın asıl amacının “Türk-Amerikan ilişkinin rayına girmesinin geciktirilmesi ve ötelenmesi” olduğunu belirterek, “Türkiye’nin Batıyla, ABD ve NATO ile olan ilişkilerinde S-400 konusunun bir sorun yaratma potansiyelini göz önünde tutarak bu konuda ısrarcı” dedi.

Sezer, Rusya’nın S-400 konusunun “gündemde kalmasını, Türk medyasında da, ABD ile ilişkilerde de tartışılmasını” önemsediğini ve Rusya’nın bunu “fiili satıştan daha çok istediğini” ifade etti. Aynı zamanda Medya Günlüğü yazarı da olan Aydın Sezer, Rusya’nın S-400’ler konusunu Türkiye üzerinde bir “baskı unsuru” olarak kullandığını da sözlerine ekledi.

Özyeğin Üniversitesi’nden Prof. Dr. Evren Balta da S-400 konusunun gündemde tutulmasının her iki taraf için de önemi olduğunu belirtiyor.

İki tarafın da konuyu “bir tür muğlaklık içinde gündemde tutmayı stratejik olarak önemsediğine” vurgu yapan Prof. Balta, Rusya açısından bunun “Türkiye’nin hala kendisiyle ilişki içerisinde olduğu, askeri bir bağlantısı ve askeri alışverişi bulunduğunu NATO müttefiklerine tekrar tekrar hatırlatmak açısından önemli” olduğunu söyledi. Türkiye açısından ise “Batıyı dengeleme arzusunun hala olduğunu söylemek açısından önemli” dedi.

Türkiye yeni anlaşmada ne istiyor?

Türkiye ilk Rus hava savunma sistemini, hiçbir teknoloji transferi olmadan doğrudan almıştı. Türkiye ikinci parti S-400 alımında teknoloji transferi ile birlikte ortak üretim süreçlerinin de başlamasını istiyor.

Bu süreçte S-400’ün ortak üretimi, teknoloji paylaşımı ve yazılım konularındaki çalışmalar başta olmak üzere bir dizi konu Türk ve Rus yetkililerce müzakere ediliyor.

Adnan Ağaç

©Deutsche Welle Türkçe