Milyarlarca Alman Markı hâlâ yastık altında

Almanlar nakit paraya olan düşkünlükleriyle tanınırlar. Avrupa ortak para birimi euronun, ödeme aracı olarak Alman Markı'nın yerini almasının üzerinden yirmi yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen, milyonlarca mark madeni para ve banknot hâlâ dönüştürülmedi.

Eski markların bir kısmını, turistlerin yıllar boyunca Almanya'ya yaptıkları seyahatlerden evlerine götürdükleri hatıra mahiyetindeki paralar oluşturuyor. Geri kalanı ise koleksiyoncular ve nostalji tutkunları tarafından saklanıyor ya da evin bir köşesinde unutulmuş durumda. Artık dükkanlarda Alman markıyla ödeme yapılamıyor. Ama Federal Merkez Bankası "Bundesbank" şubelerinde bu paraları euroya çevirtmek mümkün.

6 milyar eurodan fazla

Alman Markı, 2002 yılının başından beri yasal para birimi değil. Ancak o dönemde tedavülde olan 162,3 milyar markın yaklaşık yüzde 7,5'i henüz euroya dönüştürülmedi.

Bundesbank verilerine göre, Kasım 2023 sonunda hâlâ insanların elinde olan Alman Markı toplamı 12,24 milyardı. Bunun 5,68 milyar markı kâğıt para, 6,56 milyar markı ise madeni paraydı. Bunların tümü dönüştürülse tam 6,26 milyar euro yapıyor.

Avrupa'nın en büyük ekonomisi için bile bu önemli bir meblağ. Özellikle de hükümetin yeşil enerjiye geçiş ya da demiryolu ağının modernizasyonu gibi önemli altyapı projelerini finanse etmek için acilen sıcak paraya ihtiyaç duyduğu bir dönemde.

Her yıl milyonlarca mark bozduruluyor

Yine de her yıl milyonlarca Alman Markı, yavaş ama düzenli şekilde Bundesbank'a geri dönüyor. Bundesbank şubelerindeki dönüşüm kuru yıllardır sabit: 1 Euro = 1,95583 Alman Markı. Dönüştürme ücretinden herhangi bir ücret alınmıyor.

Geçen yıl 90 binden fazla kişi Bundesbank'a gelerek 27 milyon euro karşılığında 53 milyon marktan fazla para takas etti. Bu rakam, bir önceki yıla göre az da olsa bir artış ifade ediyor. Dönüştürülen paranın üçte ikisini banknotlar, üçte birini ise madeni paralar oluşturdu. En çok mark Bavyera'dan gelirken, bu eyaleti Kuzey Ren-Vestfalya ve Baden-Württemberg izledi.

Bundesbank, web sitesinde bu hizmeti durdurma planlarının olmadığını belirtiyor. Almanya, bu dönüştürme hizmetini sunan az sayıdaki ülkeden biri. Euro Bölgesi mensubu beş ülke daha, eski ulusal para birimlerini euro ile değiştirmek için bir son tarih belirlemedi. Avusturya, İrlanda, Estonya, Letonya ve Litvanya da tıpkı Almanya gibi, eski ulusal paralarını Avrupa ortak para birimine dönüştürme hizmetini sunmaya devam ediyor.

Diğer ülkeler, euroya geçildiğinde eski madeni para ve kâğıt paraların değiştirilmesi için sınırlı bir süre tanımıştı. Fransa'da tüm frankların 31 Mart 2008 tarihine kadar bozdurulması gerekiyordu. Yunanistan biraz daha esnek davranarak drahmilerin Mart 2012'ye kadar takas edilmesine izin verdi. Yani pek çok Avrupa ülkesinde, tavan arasında eski ulusal parasını bulanların artık bunları euroya çevirme şansı yok.

Almanlar nakit ödemeyi tercih ediyor

Almanya'da pek çok mağazada kredi kartı kabul edilmezken, kısaca "EC" adı verilen "elektronik nakit kartları" veya nakit parayla ödeme yapılabiliyor. Hatta pek çok restoran ve büfede "Sadece nakit" yazılı tabelalara da sıkça rastlanıyor. Kamuoyu araştırma enstitüsü Forsa tarafından Bundesbank adına yapılan yeni bir araştırmaya göre, kartlarla veya dijital cüzdanlarla ödeme son yıllarda artıyor olsa da 2021 yılında Almanya'da günlük yaşamda en sık kullanılan ödeme aracı hâlâ nakit paraydı.

Araştırmacılara göre, satın alınan mal ve hizmetlerin yüzde 58'i nakit olarak ödendi. Ancak toplam ciro açısından bakıldığında, nakit ödeme oranı yüzde 30'larda kalıyor. Çünkü toplu siparişler ve online alışverişler genellikle kredi kartı veya dijital ödeme araçlarıyla ödeniyor.

Anket katılımcılarının cüzdanında ortalama olarak 100 euro nakit para bulunuyordu. Almanya'da yaşayanların üçte biri hâlâ nakit ödeme yapmayı tercih ediyor. 

Kuşak değişimi Alman Markı'nı gün yüzüne çıkarıyor

Bundesbank Yönetim Kurulu Üyesi Burkhard Balz, dpa haber ajansına verdiği demeçte, Bundesbank'ın önümüzdeki birkaç yıl içinde çok daha fazla Alman Markı'nın takas edilmesini beklediğini söyledi: "Özellikle miras kalan evler ve apartman daireleri temizlenirken Alman Markı bulunması muhtemel."

Peki, Federal Merkez Bankası'na ulaşan markların akibeti ne oluyor? Bu sorunun cevabı kısa ve net: Bertraraf ediliyor! Kâğıt paralar derhal küçük parçalara kesilirken, madeni paralar ayrıştırılıyor ve dönüştürülüp işlenmek üzere beş Alman darphanesinden birine gönderiliyor. Daha sonra hurda metal geri dönüşüm tesislerinde başka amaçlar için kullanılmak üzere eritiliyor.

Bu belki mutlu bir son olmayabilir. Ancak ekonomik sıkıntıların had safhada olduğu bir dönemde, elinde hâlâ Alman Markı bulunanlar için ek bir gelir fırsatına dönüştüğü muhakkak.