Ali Erbaş: Jüri üyeliğinden dualı açılışlara

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, son aylarda sıkça tartışılan bir isim haline geldi. 17-25 Aralık sürecinden önce Gülen yapılanmasına yakın duran, onların etkinliklerine katılan, Adil Öksüz’ün tez jürisinde yer alan Ali Erbaş, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından Diyanet İşleri Başkanlığı’na atanmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yanından ayırmadığı bürokratları arasında başı çekti.

Ayasofya'daki ilk Cuma namazına elinde kılıçla çıkan Erbaş, devletin protokol listesinde 40 basamak yükseltildi. Erbaş'ın adli yıl açılış töreninde dua etmesi ise laiklik tartışması başlattı. Artık Ali Erbaş, Türkiye Cumhuriyeti’ndeyeni hükümet sisteminin simgelerinden biri haline dönüştü.

Akademik geçmiş

Sakarya İmam-Hatip Lisesi mezunu olan Erbaş, 1984'de Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'ni bitirdi. 1982-1993 yılları arasında İstanbul'da çeşitli camilerde din görevlisi olarak çalıştı.

Marmara Üniversitesi'ndeki doktorasını tamamlayan Erbaş, 1993 yılında Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dinler Tarihi Anabilim Dalı'na Yardımcı Doçent olarak atandı. 1996-1997 öğretim yılının başından itibaren bir yıl boyunca Strasbourg Beşerî Bilimler Üniversitesinde misafir öğretim üyesi olarak alanıyla ilgili araştırmalar yaptı.

1997-1998 öğretim yılı başında yurda dönen Erbaş, Kasım 1998’de Doçent, Ocak 2004'de profesör oldu. Ali Erbaş, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde uzun yıllar yöneticilik yaptı. 1997-2002 yılları arasında beş yıl Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekan Yardımcılığı, 2006-2011 yılları arasında iki dönem aynı fakültenin Dekanlığını yürüttü. 2003-2011 yılları arasında Sakarya Üniversitesi'nde Senato Üyesi, 2006-2011 yılları arasında ise aynı üniversitede Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yaptı.

2011 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğüne atanan Erbaş, 8 Haziran 2017 tarihinde Yalova Üniversitesi Rektörlüğüne atandı.

Erbaş, bu görevde uzun süre kalmadı. Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez'in istifası üzerine, Ali Erbaş 17 Eylül 2017 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Diyanet'in başına getirildi.

17 Aralık'tan önce Gülencilerle birlikte

Ali Erbaş, 17 Aralık sürecinden önce hükümet ile Gülen yapılanmasının birlikte hareket ettiği dönemde, bu yapılanmaya yakın etkinliklerde yer aldı. 2009’da Kimse Yok Mu Derneği’nin etkinliğine dönemin Sakarya Valisi Hüseyin Atak ile birlikte katılan Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Ali Erbaş, burada yaptığı konuşmada “gönül erlerinin yaptıkları hizmetlerle dünyayla örnek olduğunu” öne sürdü. Erbaş, orada şu ifadeleri kullandı:

"Bu gönül erleri dünyaya örnek bir topluluk. Mazlumlar zalimlerden kurtulmak için böyle erlerini yanında bulmuşlar, o şekilde İslam’la şereflenmişler, İslam’a sarılmışlar. Bu iş geçmişte böyle oldu, şimdi de böyle olacak. Bu işin çözümünde küçüğünden büyüğüne katkısı olan herkesten Allah razı olsun. Bu hizmetin büyüyerek ilelebet bu sürmesini diliyorum."

Gülen yapılanmasının KADİP'in (Kültürlerarası Diyalog Platformu) yönetim kurulu üyesi olan Erbaş, aynı zamanda Abant Toplantıları'na katıldı. Abant toplantıları, ismini etkinliğin düzenlendiği Bolu Abant'tan aldı. 1998 yılında kurulan Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın desteklediği Abant Platformu tarafından organize edilen toplantılara Gülen yapılanmasına yakın gazeteci ve yazarların yanı sıra iktidar partisinden birçok isim de konuşmacı olarak katılmıştı.

Adil Öksüz'ün tezine imza

Ali Erbaş, 15 Temmuz darbe girişiminin merkezi Akıncı Üssü’nden kaçarken yakalanan ancak şüpheli bir şekilde serbest bırakılan Hava Kuvvetleri İmamı Adil Öksüz'ün 2013’te tezine de imza attı. Erbaş, Adil Öksüz’ün 2003 yılında hazırladığı "Ceza Hükümleri Açısından Tevrat ve Kur’ân" adlı doktora tezini sunduğu jüride yer aldı.

Erbaş, Adil Öksüz ile birlikte Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde görev yaptı. Aynı fakültede, Gülen yapılanmasında Emniyet imamlığı yapan, daha sonra buradan ayrılarak isminin kısaltması olan "KÖZ" grubunu kuran Kemalettin Özdemir de bu ekipteydi. Ancak bugüne kadar Ali Erbaş'ın Adil Öksüz ile irtibatının hangi tarihe kadar olduğuna ilişkin herhangi bir araştırma yapılmadı.

Geçmişi unutuldu, Diyanet'in başına getirildi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Erbaş’ın geçmişte Gülen yapılanmasına yakın etkinliklere katılmasına rağmen 2017 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı’na atandı. Erbaş, bu göreve geldikten sonra yaptığı bir açıklamada, "Yıllarca insanlarımızın saf dini duygularını kirli emellerine alet eden dış güdümlü bir suç ve terör örgütü olan FETÖ; itikadi, ameli ve ahlaki bir sapma hareketidir" dedi.

Kılıçla poz verdi

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Danıştay kararıyla müzeden camiye dönüştürülen Ayasofya'da 24 Temmuz 2020'de kılınan ilk kez namaz sırasında elinde kılıçla minbere çıktı. Cuma hutbesini okuyan Erbaş, Mustafa Kemal Atatürk'ün de imzası bulunan, Ayasofya'nın müzeye dönüştürülmesine ilişkin 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararına göndermede bulunarak "Fatih Sultan Mehmet Han burayı kıyamete kadar cami olarak kalması için vakfetmiştir. Vakfedileni çiğneyen lanete uğrar" dedi.

Gelen tepkiler üzerine Erbaş, "Kılıçla hutbe okumak bizim tarihimizde ve geleneğimizde var olan, yaygın bir uygulamadır" paylaşımını yaptı.

Kur'an kurslarının sayısı arttırıldı

Ali Erbaş döneminde Kur'an kurslarının sayısı arttırıldı, kapsamı genişletildi. 4-6 yaş grubuna yönelik Kur’an kurslarının denetimi Milli Eğitim Bakanlığı’ndan alınarak Diyanet'e verildi. Erbaş, üniversite kampüsleri, yurt, hastane ve cezaevlerinde de kurs açacaklarını duyurdu. Diyanet, 4-6 yaş grubu çocuklara yönelik Kur'an kurslarının "zorunlu eğitimden sayılması" çalışma başlattı. Ayrıca 13-18 yaş grubuna özgü yaz Kur'an kursu açma planı da uygulamaya konuldu.

Erbaş, Cuma hutbelerinde LGBTİ bireyleri hedef alan konuşmalar yaptı. 24 Haziran 2020’deki konuşmasında "Eşcinsellik hastalığı beraberinde getiriyor, nesli çürütüyor" dedi. Mart 2021'de kadına ve çocuklara karşı şiddete karşı devletlere sorumluluk yükleyen İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması da Erbaş döneminde gerçekleşti.

Diyanet'in "Yengeç, ıstakoz, karides, kalamar, midye, kurbağa yemek helal değildir" fetvası da tartışma yarattı.

Adli yıl açılışını yaptı

Erbaş’ın 1 Eylül 2021'de Yargıtay'ın yeni hizmet binasında gerçekleştirilen Adli Yıl Açılış Töreni'nde kürsüye çıkması da tepkilere neden oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca'nın yanında duran Erbaş, yeni binayı ve adli yılı dualarla açtı.

Zamlara karşı hutbeyle devreye girdi

17 Eylül 2021’deki son Cuma hutbesinde gıda ürünlerine gelen zamları eleştiren Ali Erbaş, "Allah'a ve ahiret gününe inanan bir mümin, fahiş fiyatlarla insanları mağdur etmez. Alışverişte fiyatları kızıştırmaz, başkasının pazarlığını bozmaz" dedi.

Son olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da katıldığı ABD'nin New York kentinde Türkevi’nin açılışını duayla yapan Ali Erbaş, 7 Eylül’de Erdoğan tarafından yeniden atanarak vazgeçilmez bir isim olduğunu gösterdi.

Alican Uludağ

© Deutsche Welle Türkçe