Brasilien Iran

Mahmud Ahmedinejad'ın Brezilya ziyareti, Latin Amerika ülkesinin yürüttüğü "Amerika Birleşik Devletleri’ne daha az bağımlı bir dış politika" prensibinin bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar buluşmanın sadece ekonomik alanla sınırlı kalmayabileceği ve İran ile Brezilya arasında stratejik bir "nükleer enerji ortaklığı" kurulmasına önayak olabileceği yorumunu yapıyor. Lula da Silva geçtiğimiz ay, nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılmasının önemine dikkat çekerek, İran'ın bir köşeye itilmesinin kimseye faydasının dokunmayacağını vurgulamıştı.

Tüm dünya İran ve nükleer politikasını tartışırken, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva Tahran'a yöneltilen eleştirilere katılmıyor, hatta İran'ın barışçıl amaçlarla nükleer enerji kullanmasını destekliyor. Zira nükleer yatırımlara yönelen Brezilya hükümeti, İran'ın nükleer planlarına gösterilen bu tepkinin, ileride kendilerini de bağlayabileceği görüşünde.

"Nükleer ortaklığa dönüşebilir"

Heinrich Böll Vakfı'nın Brezilya şubesinin müdürü sosyolog Thomas Fatheuer, Brezilya-İran ilişkisinin ekonomik kapsamdan çıkarak bir nükleer enerji ortaklığına dönüşebileceği görüşünde. Fatheuer, "Brezilya kısa süre önce nükleer programını yeniden yapılandırmaya başladı. Angra 3 Nükleer Santrali'ni Alman teknolojisiyle tamamlamanın da ötesine geçip, zenginleştirilmiş uranyum ihracatı yapmak ve dünyanın nükleer güçlerinden biri haline gelmek gibi başka planları da var. Brezilya zengin uranyum rezervlerine sahip. Yani ille de nükleer bomba üretmek gibi bir amacı olmayabilir. Ama nükleer alandaki devir daimde söz hakkına sahip olmak istedikleri kesin." şeklinde konuşuyor.

Thomas Fatheuer, İran ve Brezilya arasındaki bu yakınlaşmanın fazla sorun yaratmayacağını, hatta Lula-Ahmedinejad görüşmesini birkaç hafta sonra kimsenin hatırlamayacağını düşünüyor. Brezilya'nın dış politikasının ekonomik konulara ağırlık verdiğine dikkati çeken Fatheuer, ülkenin temelde tüm yabancı ülkelerle iyi ilişkiler içinde olmaya özen gösterdiğini vurguluyor. Alman sosyolog, Brezilya’nın bu prensibinin, küresel mali krizin etkilerini daha hafif hissetmesine de yardımcı olduğu kanısında. Fatheuer "İhracat, Brezilya stratejisinin uzun vadeli bir parçası ve ülkeye küresel kriz sırasında da olumlu etkisi oldu. Örneğin çok çeşitli ithalat ve ihracat partnerleri olan Brezilya'nın aksine, ABD'ye bağımlı olan Meksika krizden daha ağır bir şekilde etkilendi." açıklamasını yapıyor.

Uzun vadeli ortak

Alman Dış Politika Derneği İran uzmanı Konstantin Kosten ise, İran'ın kendisine nükleer çalışmalarla ilgili uzun vadeli bir ortak aradığına dikkat çekiyor. Ancak Kosten, Brezilya'nın böyle bir ortaklık kararına hemen "evet" demeyeceği görüşünde. Kosten'e göre, bu iki ülkenin Brezilya sahilinde tespit edilen petrol rezervleriyle ilgili olarak ortak çalışmalar yürütmesi daha muhtemel.

Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nden İran-Brezilya yakınlaşmasına nasıl bir tepki geleceği ise merak konusu. Zira geçtiğimiz günlerde Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, İran'dan gizli tuttuğu nükleer tesisi hakkında daha fazla bilgi talep etmiş ve Tahran Yönetimi'nin diğer bazı tesisleri de gizliyor olabileceğine işaret etmiş, İran’ın tutumunu da "güven zedeleyici" olarak değerlendirmişti.

© Deutsche Welle Türkçe

Marcio Damasceno / Çeviri: Banu Ertek

Editör: Murat Çelikkafa