ABD'nin TikTok'u yasaklama girişimi ne anlama geliyor?

ABD, video paylaşım uygulaması TikTok'u Çin hükümetiyle bağlantısını gerekçe göstererek yasaklamak için düğmeye bastı. Ancak böyle bir yasak, ABD Başkanı Joe Biden'ın özellikle genç seçmenlere erişebilme hedefine darbe vurulması riskini de beraberinde getiriyor.

Temsilciler Meclisi, ABD'de 170 milyon kullanıcısı bulunan TikTok'un yasaklanmasına ilişkin yasa tasarısını onayladı. Kongre'de nadir görülen bir dayanışmayla, aleyhte verilen 65 oya karşılık 352 oyla kabul edilen, Çinli ana ortak ByteDance'in TikTok'u 180 gün içinde satmaması hâlinde bu uygulamanın ABD'de Apple App Store ve Google Play dâhil tüm uygulama mağazalarından çıkarılmasını öngörüyor.

Temsilciler Meclisi'nin Cumhuriyetçi Başkanı Mike Johnson, tasarının her iki partiden vekillerin oylarıyla kabul edilmesinin, Kongre'nin "Komünist Çin'in casusluk ve Amerikalıları manipüle etme girişimlerine karşı çıktığını" ve "düşmanlarını caydırmaya yönelik kararlılığını" gösterdiğini ifade etti. Johnson, "Senato'yu da bu tasarıyı geçirerek imza için Başkan'a göndermeye teşvik ediyorum" ifadesini kullandı.

ABD'li yetkililer, TikTok'taki kullanıcı verilerinin Çin hükümetinin eline geçmesi ihtimalinden endişe ediyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin ise Washington'ın TikTok'un ABD ulusal güvenliğini ihlal ettiğine dair kanıt bulamadığını ve bu şirketi cezalandırmak için devlet yetkisini kötüye kullandığını söyledi. Vang, "Temsilciler Meclisi, bu tasarıyı geçirerek ABD'nin uluslararası ticaret kuralları ve eşit rekabet ilkelerinin karşısında durmasına izin vermiştir" dedi.

Çin hükümetiyle bilgi paylaştığına ve Komünist Parti'nin kontrolünde olduğuna dair iddiaları daha önce defaatle yalanlayan TikTok şirketi de ABD Temsilciler Meclisi'ndeki oylamanın ardından yaptığı açıklamada olası bir erişim yasağını engellemek için yasal haklarını kullanacağını duyurdu. ABD'deki Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği dâhil insan hakları grupları da tasarının başta ifade özgürlüğü olmak üzere birçok bakımdan anayasaya aykırı olduğunu savunuyor.

Resmi adı "Amerikalıları Yabancı Düşmanlarca Kontrol Edilen Uygulamalardan Koruma Yasası" olan kanunun yürürlüğe girebilmesi için Senato'nun da onayı gerekiyor. Biden, TikTok yasağına ilişkin tasarı Kongre'den geçtiği takdirde kendisinin de imzalayıp onaylayacağını duyurmuştu. Ancak bazı senatörlerin 170 milyon kullanıcısı olan bir uygulamaya yönelik bu derece sert önlemlerden yana olmaması nedeniyle tasarıyı Kongre'nin üst kanadında daha zorlu bir sürecin beklediği tahmin ediliyor.

TikTok'un artan önemi

Demokrat Partili Başkan Biden ile Cumhuriyetçi Donald Trump arasında çekişmeli bir yarışa sahne olması beklenen Kasım 2024 seçimleri öncesi TikTok, bilhassa Demokratların kampanya çalışmaları açısından da önemli bir mecra olarak ön plana çıkıyor.

Uzmanlar, eski adı Twitter olan X'te Musk döneminde nefret söylemine yönelik kısıtlamaların gevşetilmesi, Facebook'un ise siyasi içeriklerden uzaklaşması sonrası genç ABD'liler arasında siyasete ilgili olanlar için tek seçenek olarak TikTok'un kaldığına dikkat çekiyor.

ABD'deki TikTok kullanıcılarının büyük bölümünü, Demokratlara oy veren kitle oluşturuyor. Trump'ın seçim kampanyasının resmi bir TikTok hesabı bulunmuyor.

Biden'ın seçim kampanyası ise gençlere erişebilmek için geçen ayki Amerikan futbolu ligi şampiyonluk maçı Super Bowl vesilesiyle resmi hesap açarak TikTok'a girdi.

Yüzde 60'ı Demokrat Parti sempatizanı

Pew Araştırma Merkezi'nin 2023 yılında gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre, TikTok'ta ABD ile ilgili haberleri düzenli olarak takip eden kullanıcıların yaklaşık yüzde 60'ı Demokrat Parti sempatizanı.

Araştırma, Demokratlara oy verme potansiyeli yüksek olan siyahlar ve Latin Amerikalıların da siyasi gündemi takip etmek için önemli oranda TikTok'u kullandığını gösteriyor.

ABD nüfusunun yaklaşık yüzde 14'ünü oluşturan siyahlar, TikTok'ta haber içerikli videoları izleyen kullanıcıların yüzde 19'una tekabül ediyor. ABD nüfusunun yüzde 19'unu oluşturan Latin Amerikalılarda ise bu oran yüzde 30'a çıkıyor.

TikTok'ta haber takip eden kullanıcıların yüzde 44'ü ise 18-29 yaş aralığında.

Austin Teksas Üniversitesinin propaganda araştırma laboratuvarının direktörü Samuel Woolley, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, TikTok'u yasaklamanın, "bir hayli çekişmeli bir seçimin yaşanacağı bir dönemde seçmenin büyük bir bölümünü siyaset konusunda anlamlı ölçüde iletişimde olma kabiliyetinden mahrum bırakma" riskini taşıdığını belirtti.

TikTok'ta 1,1 milyon takipçisi olan Meksika kökenli trans birey NaomiHearts, "Joe Biden'ı sosyal medyayla, TikTok'un gücüyle seçtirdik" ifadesini kullanırken 2020'deki seçimlerde gençlerin oy kullanma oranında rekor kırıldığını hatırlattı.

TikTok'ta 8,4 milyon takipçisi olan plastik cerrah Dr. Anthony Youn da böylesi bir yasağın gençleri, "haberlere baktığı, eğlendiği ve esasen kaçma imkânı bulduğu favori sosyal medya uygulamasından" alıkoyacağı uyarısında bulundu.

AP seçimleri öncesi TikTok kaynaklı endişe

Çin ile bağlantısı tartışmalara yol açan TikTok, ABD dışında birçok ülkede daha güvenlik riski olarak görülüyor.Çok sayıda Batılı ülke, kamu görevlilerinin resmî cihazlarda TikTok kullanmasını yasakladı ya da kısıtladı.

Avrupa'da özellikle 9 Haziran'da yapılacak olan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri öncesi sağ popülist ve aşırı sağcıların TikTok'ta yaydığı mesajlar endişe kaynağı.

Siyasi danışman Johannes Hillje'nin yaptığı bir analiz, aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisinin Federal Meclis Grubu'nun TikTok hesabının diğer partilerinkine göre 10 kat daha fazla izlenme oranına sahip olduğunu ortaya koydu. Buna ayrıca benzer mesajlar yayan AfD'li milletvekilleri, yerel siyasetçiler ve aşırı sağcı influencerların hesapları da eklendiğinde ortaya ürkütücü bir tablo çıkıyor.

Almanya'nın batısındaki Hessen eyaletinde sonbaharda yapılan eyalet seçimlerinde aşırı sağcı AfD'nin 18-24 yaş arası seçmenlerin en çok oy verdiği ikinci parti olarak çıkması ülkede endişe yaratmıştı. Almanya'da gençlik konusunda araştırmalar yürüten akademisyen Klaus Hurrelmann, DW'ye yaptığı değerlendirmede, Haziran ayının başındaki Avrupa seçimlerinde de AfD'nin büyük bir başarıya imza atabileceğini öngörüyor.

Almanya'daki diğer partilerin, AfD ile karşılaştırıldığında TikTok konusunda "ellerinin armut toplamasını" aklının almadığını belirten Hurrelmann, "Çünkü genç jenerasyon dijital ortamda büyüdü, sadece bu kanal üzerinden iletişim kuruyor ve siyasi bilgileri de temel olarak dijital kanallar üzerinden algılıyor" değerlendirmesinde bulunuyor.

AfD'nin TikTok'ta bu kadar başarılı olması, TikTok'un algoritmalarının çalışma prensibiyle de doğrudan ilintili. Paylaşılan içeriğin bünyesinde barındırdığı aşırılık oranı arttıkça söz konusu içeriği gören kullanıcı sayısı da artıyor. Ayrıca birçok platform "ilk gelen" kullanıcıyı önceliyor. Diğer bir deyişle ilk paylaşım yapan hesapların paylaşımları diğerlerine göre daha sık gösteriliyor.

"Socialmediawatchblog" isimli platform da AfD videolarının etkisine ilişkin değerlendirmesinde "Bunların mesajları çok basit ve duygusal olmanın yanı sıra aynı zamanda sıklıkla çok kısa ifade edilmiş ve yanıltıcı oluyor. Diğer bir ifadeyle sosyal medyanın çalışma mantığına mükemmel bir biçimde uyuyor" ifadelerini kullanıyor.

DW,Reuters,AFP/CÖ,AÜ

DW Türkçe'ye VPN ile nasıl erişebilirim?