Teksas eyaletinde tartışmalı kürtaj yasası yürürlükte

ABD'nin Teksas Eyaleti'nde kürtaj yasağının yürürlüğe girmesi tartışmalara neden oldu. ABD Başkanı Joe Biden, "aşırı" diye tanımladığı yasanın "sansasyonel" bir biçimde kadınların anayasal haklarını ihlal ettiğini söyledi. Biden yönetimin kürtaj hakkını "koruyacağını ve savunacağını" söyledi.

Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi de yasayla ilgili olarak kadın haklarına "ahlaksız ve tehlikeli" saldırı ifadesini kullandı. Pelosi yüksek mahkemenin yasaynın yürürlüğe girmesini durdurmama kararını ise "Teksas'taki kadınlar için felaket" diye nitelendirdi.

ABD  Yüksek Mahkemesi yasanın 1 Eylül'de yürürlüği girmesinin engellenmesi için bir önceki gece yapılan acil başvuruyu reddetti. Mahkeme kararını "karmaşık ve yeni usul sorunları" ile gerekçelendirdi. Arcak tartışmalı yasanın anayasa uygunluğu konusunda bir karar vermedi. Mahkemenin liberal hakimlerinden Sonia Sotomayer kararı "şaşırtıcı" diye nitelendirdi ve meslektaşlarını "görünüşe göre anayasaya aykırı yasayı engellemek" yerine "kafalarını kuma gömmeyi tercih ettiklerini" söyledi. 

Yasa neden tartışmalı?

1 Eylül Çarşamba günü Teksas'ta yürürlüğe giren yasa embriyonun kalp atışlarının duyulduğu andan, yani yaklaşık altıncı hamilelik haftasından itibaren kadınlara kürtaj yasağı getiriyor. Yasaya karşı olanlar birçok kadının bu sürede hamile olduklarını dahi anlamadıklarına dikkat çekiyor. Yasa tecavüz ya da ensest ilişki sonrasında hamile kalan kadınlar için de istisna getirmiyor. Sadece hamile kadının sağlığının tehlikede olması halinde bu süre içinde kürtaja izin veriliyor.

Kürtaj yasası Mayıs ayında muhafazakar Teksas Valisi Greg Abbot tarafından imzalanmıştı. Söz konusu yasa ABD'deki en sert kürtaj yasası olarak biliniyor. Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği ACLU'ya göre Teksas eyaletinde şu ana dek kürtajların yüzde 85-90'ı altıncı hamilelik haftasından sonra yapılıyor.

Vatandaşlar da davacı olabilecek

Yasaya dair tartışmalı noktalardan biri de sadece yetkili devlet dairelerinin değil vatandaşların da yasanın uygulanmasında söz sahibi olabilmesi. Buna göre vatandaşlar bir kadının altıncı hamilelik haftasından itibaren kürtaj olmasına yardım edenlerden şikayetçi olabilecek. Örneğin kürtaj yapılan klinikler ya da onların çalışanlarını dava edilebilecek. Suçlu bulunanlar davayı açan kişilere en az 10 bin dolar ceza ödemekle yükümlü.

Teksas'ın öncesinde başka muhafazakar bazı eyaletler de benzer kürtaj yasalarını yürürlüğe koydu. Ancak mahkemelerce 1973 yılındaki Yüksek Mahkeme'nin aldığı emsal teşkilen kararla çeliştikleri için durduruldu. O dönemde mahkemenin aldığı kararda yüksek yargıçlar kürtajın hamilelikte altıncı aya kadar yasalara uygun olabileceği yönünde karar vermişti.

Teksas'taki yasanın ise diğer yasalardan ayrılan bir tarafı var: Sadece yetkili devlet daireleri değil vatandaşların da dava açmasının mümkün olması. Bu nedenle yasanın iptal edilmesi için başlatılacak hukuki sürecin zor olacağına dikkat çekiliyor.

Kürtaj Amerikan toplumunu uzun yıllardır bölen bir konu. Özellikle muhafazakar kesim kürtaja karşı ve yasaklanmasını istiyor. Kürtaj karşıtları 1973 yılında Yüksek Mahkeme'nin aldığı kürtajı yasal hale getiren kararın iptal edilmesi için mücadele ediyor. Yüksek Mahkeme'deki dokuz hakimin altısı muhafazakar kesimden. Yüksek Mahkeme Sonbahar'da Mississippi'deki kürtaj yasasını görüşecek.

AFP / HT,JD

© Deutsche Welle Türkçe