ABD-İran hattında tutuklu takası
18 Eylül 2023
ABD ile İran arasında Katar arabuluculuğunda yürütülen müzakereler sonucunda gerçekleşen tutuklu takası uluslararası gündeme damgasını vurdu.
ABD'nin İran'ın Güney Kore'de dondurulan 6 milyar dolarlık varlığını serbest bırakması ve bunun Katar'a ulaştığının taraflarca teyit edilmesi sonrasında Washington ve Tahran eşzamanlı adım attı.
Uçaklar havalandı
İran, tutuklu 5 ABD vatandaşını serbest bırakırken, ABD Başkanı Joe Biden, 5 İran vatandaşı hakkında af kararını imzaladı.
Tahran'ın serbest bıraktığı 5 ABD'li, Doha'ya götürülmek üzere arabulucu Katar'ın gönderdiği bir uçakla İran'dan ayrıldı. Kendilerine Katar'ın büyükelçisinin de eşlik ettiği bildirildi. Aynı zamanda ABD'nin haklarında af kararı çıkarttığı 5 İran vatandaşından ikisi de Katar'a uçtu.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasser Kanaani, iki İran vatandaşın ülkelerine dönecekleri, ikisinin ABD'de kalmaya devam edeceği, birinin de üçüncü bir ülkede bulunan ailesinin yanına gitmek istediği bilgisini paylaştı.
İran memnun
Sözcü Kanaani, ayrıca İran'ın Güney Kore'deki dondurulmuş mal varlığının serbest bırakıldığına işaret ederek, "İnşallah bugün bu mal varlıkları tamamen İran hükümeti ve milleti tarafından kontrol edilmeye başlanacak" dedi.
İran'ın serbest bıraktığı, ABD'li tutuklular arasında Siamak Namazi, Emad Sharqi, Morad Tahbaz bulunuyor. Üçü geçen hafta hapisten çıkartılarak ev hapsine alınmıştı. Diğer ikisinin ise isimleri açıklanmadı. Beşi de hem İran hem ABD vatandaşı.
İranlı yetkililer ise ABD'de haklarında af kararı çıkartılan İran vatandaşlarının isimlerini, Mehrdad Moin-Ansari, Kambiz Attar-Kashani, Reza Sarhangpour-Kafrani, Amin Hassanzadeh ve Kaveh Afrasiabi olarak duyurdu.
Eleştiri oklarının hedefindeki Biden'dan yeni yaptırım kararı
Bu arada tutuklu takası için İran'ın dondurulan varlığını serbest bırakan Biden, Cumhuriyetçilerin sert eleştirilerinin hedefinde.
Cumhuriyetçiler, İran'ın Ortadoğu'daki Amerikan askerlerine artan oranda tehdit oluşturduğunu, Biden yönetiminin ise takas anlaşmasıyla İran ekonomisini canlandırdığını iddia ediyor.
Biden yönetimi yetkilileri ise takası savunuyor, Biden'ın takasın hemen ardından İran İstihbarat Bakanlığı ile eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad hakkında yaptırım kararı aldığına dikkat çekiyor.
Biden: "Bedelini ödetmeye devam edeceğiz"
ABD Başkanı Biden, takas anlaşması konusunda, "İran'da hapsedilen beş masum Amerikalı nihayet evlerine dönüyor" açıklamasını yaptı, bu anlaşmayı mümkün kılan Katar, Umman, İsviçre ve Güney Kore'ye katkılarından dolayı teşekkür etti.
ABD vatandaşlarını İran'a seyahat etmemeleri konusunda uyaran Biden, ayrıca yıllar önce İran'da kaybolan ABD vatandaşı ve eski Federal Soruşturma Bürosu (FBI) çalışanı Bob Levinson'un akıbeti konusunda Tahran tarafından hâlâ bilgi beklediklerini vurguladı.
Biden, beş Amerikalının ülkelerine dönüşlerine sevindikleri bir anda aynı zamanda dönemeyenleri de hatırlamak istediklerini söyleyerek, İran'a bölgedeki provokatif eylemlerinin "bedelini ödetmeye devam edeceklerini" kaydetti, Ahmedinejad ve İran İstihbarat Bakanlığı hakkında alınan yaptırım kararına işaret etti.
Mekik diplomasisi
Körfez ülkesi Katar'ın tutuklu takasını sağlamak için son bir yılda Doha'da ayrı hotellerde İran ve ABD heyetleriyle en az 8 tur görüşme gerçekleştirdiği belirtiliyor.
"Ezeli düşman" olarak nitelendirilen ABD ile İran'ın, Katar'ın arabuluculuğunda aylarca süren müzakereler sonrasında attıkları bu adımların önemli olduğu belirtiliyor. Ancak iki ülke arasında İran'ın nükleer programı ve bölgedeki faaliyetlerinden, ABD'nin Tahran'a uyguladığı yaptırımlar ve Amerika'nın Körfez ülkelerindeki askeri varlığına kadar pek çok konuda derin görüş ayrılıklar devam ediyor.
AFP, Reuters, AP/ DA, EC