AB dış politikasına "Kaja Kallas" rötuşu
16 Temmuz 2024
Avrupa Birliği (AB) üst yönetimine seçilen Kaja Kallas, beklendiği gibi Estonya başbakanlığından istifa etti. Anayasa gereği Kallas'ın istifası tüm hükümetin düşmesine yol açarken, AB ve NATO üyesi ülkede yeni yönetimin belirlenmesi için mevcut koalisyon ortakları arasında görüşmeler başladı.
47 yaşındaki Kallas, Haziran ayında AB liderleri tarafından Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi olarak seçilmişti. Estonya Başbakanı bu görevi İspanyol Josep Borrell'den devralacak.
2021'de Estonya'nın ilk kadın başbakanı olan Kaja Kallas'ın adı, birkaç ay öncesine kadar NATO Genel Sekreterliği pozisyonu için de öne çıkıyordu. Ancak Rusya karşısındaki çok sert tutumu, İttifak ortaklarını böyle bir tercihten geri durmaya itti.
Ayrıca, NATO'ya şüpheyle yaklaşan eski ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve dönme ihtimali, Genel Sekreter olarak hangi ismin Beyaz Saray'la daha uyumlu çalışabileceğinin göz önünde bulundurulmasını zorunlu kıldı. Sonuçta tercih, geçmişte Trump'la anlaşabildiği bilinen eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte'den yana oldu. Kallas bu kararı soğukkanlılıkla karşıladı, Rutte'ye tam desteğini açıkladı.
Estonyalı siyasetçi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e karşı AB ortaklarını uyaran ilk isimlerdendi. Moskova ile ticaretin olası krizi engelleyemeyeceğini söylüyor, Rusya'ya karşı hazırlık yapılmasını istiyordu.
Estonya merkezli Uluslararası Savunma ve Güvenlik Merkezi (ICDS) araştırmacısı Merili Arjakas, Kallas'ın Yüksek Temsilci olarak seçilmesi için, "Görüşlerinin artık AB başkentlerinin hakim tutumu olduğunun göstergesi" yorumunu yaptı.
Kallas'ın dış politikası ne?
Kallas'ın "doğru zamanda doğru seçim" olduğunu söyleyen uzmanlar, DW'ye yaptıkları açıklamada, gelecek beş yıl için Rusya'ya karşı savunmanın güçlendirilmesinin AB'nin odağında olacağına dikkat çekiyor.
1991 yılına kadar Sovyetler Birliği'nin parçası olan küçük bir ülkenin lideri olan Kallas, Ukrayna'da savaşı Rusya'nın kazanması halinde yaşanabilecekleri en iyi bilen isimlerden. Kallas'ın annesi henüz bebekken Sibirya'ya sürgün edilmiş.
Yeni dönemde AB baş diplomatı olarak ilk önceliği, olası Rus ilerlemesine karşı hazırlık seviyesini iyileştirmek olacak. Ukrayna'nın işgali AB'nin, mühimmat üretiminden politika belirlemeye birçok konuda önemli zayıflıkları ve Washington'a olan bağımlılığını gözler önüne serdi.
Estonya'nın savunma harcamaları, onun yönetiminde gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 3'üne yükseldi. Tüm Avrupa için benzer önlemler teklif eden Kallas'ın savunma harcamalarını artırma planına Birlik'in önemli ülkelerinden Fransa destek verirken mali disiplini önceleyen Almanya karşı çıkıyor.
Öte yandan iktidarı boyunca iç siyasetten çok uluslararası ilişkilerde öne çıkan Kallas'ın, Rusya dışında dünyanın kalanıyla ilgili net bir politikası olmadığı eleştirileri yapılıyor.
ICDS Dış Politika Programı Başkanı Kristi Raik, Estonyalı siyasetçinin Çin ve İran'a karşı eleştirel bir bakış açısına sahip olacağını, ancak onları temelde Moskova ile ilişkileri üzerinden yargılayacağı değerlendirmesinde bulundu.
Küçük bir devletin yöneticisi olarak uluslararası ilişkilerde çok taraflı, kural tabanlı bir dünyayı savunan Kallas'ın bu yaklaşımının Ortadoğu'daki çatışmalar söz konusu olduğunda sonuç vermeyebileceği belirtiliyor.
Mayıs ayında Estonya, Filistin'in tam üyeliğini destekleyen tasarıya Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda "evet" oyu vermişti.
Kallas daha önce yaptığı açıklamalarda Türkiye için ise "NATO'nun en büyük askeri güçlerinden biri" ifadelerini kullanmış, İttifak içindeki rolüne vurgu yapmıştı.
DW / AV,MUK,BK