AB, Özbekistan'da bağımsız soruşturma istiyor

“Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov, Andican’ın diplomatlar ve gazeteciler tarafından ziyaretine izin vermekle eleştirilerin durulacağını sanıyordu. 65 diplomat ve gazeteci olayların üzerinden dört gün geçip, tüm izlerin silinip temizlendikten sonra Andican’a götürüldü. Güvenlik güçleri eşliğinde yapılan bu ziyarette halkla konuşmaları engellendi. Kerimov’un propaganda turunda, olayların arkasında rejimi değiştirmek isteyen İslamcı teröristlerin varlığından söz edildi.

Oysa Özbekistan’da yaşananlar kitlesel kıyımdan başka birşey değil, hem de İçişleri Bakanlığı’nın emri ile yapılmış bir katliam. Avrupa Birliği, Kerimov’un anlattıkları ile sınırlı kalmayıp, Fergana Vadisi’nde yaşananlar konusunda bağımsız soruşturma istemekte haklı. Olayların arkasında radikal İslamcı grup Hizb-ut Tahrir’in bulunduğu iddiaları inandırıcı değil.

Özbekistan uzmanları radikal İslamcılar’ın bölgedeki potansiyelinin çok düşük olduğu görüşünde. En azından şimdiye kadar bu böyleydi, ama yaşanan son olaylardan sonra artması mümkün. 67 yaşındaki Kerimov’un baskıcı yönetimi halkı radikal gruplara yönlendirebilir. Kerimov, iktidarını korumak ve muhalefeti sindirmek için şiddet dahil her türlü aracı kullanmaya hazır.

Oysa yönetime muhalif olmak için yeteri kadar neden var: Yaşamın her alanındaki yolsuzluk, rüşvet, işlemeyen ekonomik sistem ve yoksulluk bunların başında geliyor. Ama aynı zamanda farklı düşünenlere yönelik baskı, devletin bıktırıcı ve girişimciliği engelleyen bürokrasisi Özbekler’i göçe zorluyor. İnsan hakları ihlal ediliyor, cezaevlerinde işkence uygulanıyor. Seçim manipülasyonuna ise zaten muhalif partilerin katılımına izin verilmediği için gerek bile kalmıyor.

Tüm bunlar uzun süredir biliniyor, ancak Batı’da Kerimov rejimine karşı çıkanların sayısı çok az. Bunu dile getirenlerden biri İngiltere Büyükelçisi Craig Murray geri çekildi. Amerikalı General Myers ise askine askeri yardımın devam edeceğini açıkladı. ABD 2001 yılından bu yana Özbekistan’daki bir askeri üssü Afganistan’daki operasyonları için kullanıyor, yönetimi eleştirmek istememelerinin nedeni de bu.

Öte yandan, Kerimov’un eline yapışan kan artık herkes tarafından görülüyor. Bu yüzden Fergana Vadisi’ndeki olayların bağımsız bir komisyonca soruşturulması talebi ancak bir başlangıç olabilir. Avrupa Birliği ve ABD, demokratik değerlere sahip çıkmak istiyorlarsa mutlaka harekete geçmeli, bir diktatörün ortağı olmamalıdır. Çünkü Özbekistan’da İslamcı terör tehlikesini büyütecek birşey varsa o da Kerimov’un baskıcı rejimidir.”