5 soruda Brezilya krizi

Brezilya'daki siyasi krize hangi faktörler neden oldu?

Brezilya'da yaklaşık iki yıldır savcılık kamu petrol şirketi Petrobas hakkında soruşturma yürütüyor. Şirket, yöneticilerin ve politikacıların da dahil olduğu yolsuzluk suçlamaları ile karşı karşıya. Bu soruşturma kapsamında çok sayıda kişi tutuklandı ve yargılandı. İşçi Partili Devlet başkanı Dilma Rousseff, yedi yıl boyunca Petrobas'ın yönetim kurulunda görevliydi. Rousseff, yolsuzluğa bulaşmak veya yolsuzluk yapmamış olsa bile yaşananlara göz yummakla suçlanıyor. Öte yandan Rousseff, yeniden seçilme şansını artırabilmek için bütçe açığını olduğundan daha düşük göstermek ve bütçe rakamlarını manipüle etmekle de suçlanıyor. Rousseff ise hakkındaki bu iddiaları geri çevirerek 'bir darbe ile karşı karşıya' olduğunu savunuyor.

Halk neden Rousseff'in istifasını talep ediyor?

Rousseff, Petrobas'a yakınlığı nedeniyle uzun zamandır eleştirilerin odağında. Şubat ayında yapılan bir ankette, Brezilya halkının sadece 11'i Rousseff'in siyasi performansını 'iyi veya mükemmel' şeklinde değerlendirdi. Öte yandan Rousseff'in halihazırda yolsuzluk suçlamaları ile karşı karşıya olan eski Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva'ya kabinede yer vermek ve dokunulmazlık zırhıyla onu soruşturmalardan korumak istemesi halkın tepkisini daha da artırdı. Geçen hafta yapılan protestoda polisin verilerine göre 300 kentte 3,5 milyon kişi Rousseff ve Lula'ya karşı sokaklara döküldü. Sloganlar arasında, "Brezilyamızı bize geri ver" de vardı.

Krizde ekonomik durumun rolü var mı?

Birçok gözlemciye göre Brezilya'da halk, ülkede ekonomik durumun kötüleşmesine de tepkili. Lula döneminde ekonomi yüzde 60 oranında büyüme kaydetmiş, yaklaşık 40 milyon kişi yoksulluktan kurtulmayı başarmıştı. Ancak şu anda ülkenin tarihin en ağır resesyonlarından biri ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekiliyor. Çin talebinin azalması, petrol ve hammadde fiyatlarının düşmesi gibi konjonktürel sorunların yanı sıra kamu şirketlerinin ekonomideki ağırlığı gibi yapısal sorunların da ekonomiyi dar boğaza sürüklediği belirtiliyor. Brezilya'da işsizlerin sayısı 9,5 milyonu geçti. Uzmanlar çıkış yolunun kapsamlı bir anayasa ve siyasi sistem reformunda olduğunu belirtiyor.

Süreç nasıl devam edecek?

Rousseff'in görevden azledilmesi ve hakkında soruşturma başlatılmasına ilişkin oylamada milletvekillerinin çoğunluğunun "evet" oyu kullanması Rousseff'i daha da kızdırdı. Devlet Başkanı yapılan oylamanın hukuki bakımdan 'temelinin olmadığını' söyleyerek, istifa etmeyeceğini yineledi ve bir darbe ile karşı karşıya olduğunu bir kez daha vurguladı. Parlamentonun alt kanadındaki oylamanın ardından gözler Senato'nun kararında. Senatonun da soruşturmanın yürütülebilmesi için Rousseff'in görevden azledilmesi kararı vermesi halinde, 180 günlük azil süreci başlayacak. Rousseff görevinden azledilirse Devlet Başkanı Yardımcısı 75 yaşındaki Michel Temer Rousseff'e vekalet edecek. Brezilya Demokratik Hareket Partisi'nin (PMDB) lideri olan Temer, Brezilya medyasındaki haberlere göre, yeni bir kabine kurmayı ve ülkedeki ekonomik durgunluğa karşı reform paketi uygulamaya koymayı hedefliyor.

Brezilya krizi Olimpiyatlar açısından ne anlama geliyor?

2016 Yaz Olimpiyat Oyunları'nın biletleri şimdiden satışa çıktı. Ancak şu ana kadar biletlerin sadece yüzde 47'sinin satıldığı belirtiliyor. 2012 yılında Londra'daki Olimpiyatlarda biletler şubat ayında tükenmişti. Güney Amerika kıtasında etkili olan Zika virüsünün de bilet satışlarını olumsuz etkilediğine dikkat çekiliyor. Görevden azledilmesi halinde Rousseff Olimpiyat Oyunları'nın açılışını yapamayacak. Ülkedeki siyasi kriz ve Zika virüsü turizmin belini bükerken organizatörler ise iyimser. Uluslararası Olimpiyat Komitesi Sözcüsü, hazırlıkların son aşamaya girdiğini belirterek, "bu tür siyasi sorunların Olimpiyatlara fazla etki etmeyeceğini" ifade etti.

©Deutsche Welle Türkçe

dpa/DW, BÖ/NH