2020 adalet istatistiği: 13 milyon şüpheli, 4 milyon sanık
31 Temmuz 2021
Türkiye'de geçen yıl savcılıklar tarafından yürütülen yaklaşık 8 milyon soruşturmada 13 milyon kişi şüpheli oldu. Mahkemelerde görülen 2 milyon 357 bin davada ise bir milyon 541 bin 870 kişi mahkûm olurken, 488 bin 116 kişi beraat etti. Anayasal düzene karşı işlenen suçlardan açılan davalarda 46 bin 783 mahkûmiyet kararı verilirken, 18 bin 563 beraat çıktı. Terörle Mücadele Kanunu kapsamında ise 2 bin 897 mahkûmiyet, 3 bin 384 beraat kararı verildi. Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan yürütülen davalarda 23 bin 54 mahkûmiyet kararı verildi.
Adalet Bakanlığı'na bağlı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, 2020 yılına ait "Adli İstatistikleri" açıkladı. 352 sayfalık rapor, Türkiye'nin "adaleti"nin fotoğrafını çekti. Buna göre, 2020'de 6 bin 862 hâkim, 15 bin 151 savcı olmak üzere yargıda toplam 22 bin 13 hâkim ve savcı görev yaptı.
İhbar sayısı arttı
Geçmiş yıllara göre savcılıklara yapılan suç ihbarı sayısında artış yaşandı. 2018'de 80 bin 866 ihbar gelirken, 2019'de 176 bin 380 ihbar, 2020'de ise 200 bin 288 ihbar yapıldı. 2020 yılında gelen ihbarların 141 bin 986'sında soruşturmaya yer olmadığına karar verilirken, 19 bin 622 ihbar ise ciddi görülerek soruşturmaya dönüştürüldü. Yani ihbarların yüzde 74,5'i soruşturmaya değer görülmedi.
2020'de 8 milyon soruşturma
Geçen yıl savcılıkların soruşturma dosya sayısı 8 milyon 995 bin 141 oldu. Bu sayının 4 milyon 978 bin 662'si 2019'dan devrilen dosyalar olurken, 4 milyon 16 bin 479'u ise yeni açıldı. 2013'te toplam soruşturma sayısı ise yalnızca 6 milyon 716 bin 800 olarak kayıtlara geçti. Bu sayı yıllar içinde sürekli artış gösterdi.
4 milyon faili meçhul dosya
Faili meçhul dosyalardan arındırılmış soruşturma sayısı ise 4 milyon 769 bin 40 oldu. Yani, 2020'deki 4 milyon 226 bin 101 soruşturma dosyası çözülemediği için faili meçhul kaldı. Bu dosyalardan yalnızca 7 bin 238'inin faili bulunurken, 634 bin 438 faili meçhul dosyada takipsizlik kararı verildi. 2013 yılındaki faili meçhul dosya sayısı 3 milyon 385 bin 775'ti.
Hâkim ve savcı sayısı yıllara göre sürekli artış göstermesine karşın bir soruşturmaya bakma süreleri sürekli arttı. 2013'te bir soruşturma 373 günde sonuçlandırılırken, 2020'ye gelindiğinde bu sayı 473'e çıktı.
13 milyon yurttaş şüpheli
Cumhuriyet başsavcılıklarındaki soruşturma dosyalarında yer alan şüpheli sayıları 2013-2020 arasında artış gösterdi. 2013'te 9,3 milyon şüpheli varken, 2020'de bu sayı 13 milyona yükseldi. Geçen yıl şüpheli olanların yüzde 84,9'unu (7 milyon 535 bin 769) erkekler, yüzde 15,1'ini (1 milyon 336 bin 427) kadınlar oluşturdu. Şüpheliler arasındaki kadın oranı 2013'te 13,9 olarak ölçüldü. Son 7 yılda şüpheli kadın sayısında artış yaşandığı gözlendi.
Toplam şüpheli sayısı şöyle:
2013: 9.324.457
2014: 9.867.242
2015: 10.279.240
2016: 10.599.327
2017: 11.985.118
2018: 13.180.991
2019: 13.562.961
2020: 13.097.311
Yabancı uyruklu şüpheliler
Geçen yıl şüpheli olanların 409 bin 341'ini yabancı uyruklu kişiler oluşturdu. 2013'te bu rakam yalnızca 91 bin 929'du. Yıllar içinde suç işlediği şüphesiyle hakkında soruşturma açılan yabancı uyruklu kişi sayısı arttı.
10 milyon suç mağduru
Geçen yıl yaklaşık 8 milyon soruşturma dosyasında 13 milyon şüpheliye karşılık, 10 milyon 10 bin 840 kişi ise mağdur/müşteki olarak kayıtlara geçti. 2013'te mağdur sayısı 7 milyon 954 bin 964 olarak hesaplanmıştı.
Soruşturmaların yüzde 31,6'sına dava
2020 yılında yürütülen soruşturmaların yüzde 56,1'i kovuşturmaya yer olmadığı kararıyla sonuçlandı. Yani, dava açmaya gerek görülmedi. Bu kapsamda 4 milyon 176 bin 893 soruşturma takipsizlikle sonuçlandı. Buna karşılık soruşturmaların yüzde 31,6'sı; yani 2 milyon 357 bin 600 soruşturma sonunda kamu davasına dönüştü. 2013'te açılan ceza davası sayısı 3 milyon 72 bin 332'ydi. Dava açılma oranı ise yüzde 48,6 olarak kayıtlara geçti. Soruşturmalarda takipsizlik verilme oranı yıllar içinde artarken, açılan dava oranı belirgin şekilde düştü.
33 bin kişiye anayasal düzenden dava
Geçen yıl yürütülen soruşturmalarda yaklaşık 7 milyon "suç" soruşturuldu. En çok dava, "vücut dokunulmazlığına karşı" işlenen suçlardan açıldı. 33 bin 885 kişiye anayasal düzeni ihlal etmekten dava açıldı. Bunun içerisinde terör ve darbe suçları yer aldı. 2020'de suç itibariyle açılan dava sayıları şöyle oldu:
Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar: 454.411
Malvarlığına karşı suçlar: 438.350
Hürriyete Karşı Suçlar: 394.456
Şerefe Karşı Suçlar: 349.094
Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar: 130.872
Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar: 33.885
Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar: 38.340
Terörden 6 bin 551 dava
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında ise 6 bin 551 dava açıldı. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nu ihlal suçundan açılan dava sayısı ise 3 bin 171 oldu.
15 bin çocuk istismarı davası
Türkiye'de geçen yıl cinsel dokunulmazlığa karşı 112 bin 811 suç işlendiği iddiasıyla soruşturma yürütüldü. Bunların 53 bin 329'una takipsizlik kararı verildi. 38 bin 340 cinsel suça dava açıldı. Cinsel suçlardan açılan davaların türleri ise şöyle oldu:
Çocukların cinsel istismarı: 15.213
Cinsel taciz: 14.126
Reşit olmayanla cinsel ilişki: 861
Cinsel saldırı: 8 bin 140
2,8 milyon dava, 4 milyon sanık
2020 yılında ceza mahkemelerinde 2 milyon 833 bin 473 dava görüldü. Bir davanın ortalama görülme süresi 354 oldu. Bu davaların ancak 1 milyon 374 bin 732'si karara bağlandı. En çok dava 2 milyon 100 bin 657 dava ile asliye ceza mahkemesinde açılırken, bunu 347 bin 269 dava ile ağır ceza izledi. Ceza mahkemelerindeki "sanık" sayısı ise 4 milyon 111 bin 502 oldu.
1 milyon 541 bin mahkûmiyet
Geçen yıl yargılanan sanıkların bir milyon 541 bin 870'i mahkûm olurken, 488 bin 116 kişi beraat etti. 443 bin 874 kişiye ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildi.
Darbe suçlarında 46 bin mahkûmiyet
Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı işlenen suçlardan açılan davalarda 46 bin 783 mahkûmiyet kararı verilirken, 18 bin 563 beraat çıktı.
Terör davalarında beraat daha yüksek
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında 2 bin 897 mahkûmiyet, 3 bin 384 beraat kararı verildi. 2 bin 911 davada ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına hükmedildi. Terör davalarında mahkûmiyet oranı yüzde 23,2, beraat oranı ise yüzde 27,1 oldu.
Cinsel suçlarda 23 bin ceza
Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ise 23 bin 54 mahkûmiyet, 9 bin 706 beraat kararı verildi. Mahkemelerden çocukların cinsel istismarı suçundan 12 bin 64, cinsel tacizden 5 bin 832, cinsel tacizden ise 4 bin 302 mahkûmiyet kararları verildi.
209 bin çocuk yargılandı, 52 bini ceza aldı
İstatistikler, suça sürüklenen çocukların sayısını da verdi. 2020'de davası devam edenlerin de eklenmesiyle 209 bin 689 suça sürüklenen çocuk, mahkemelerde sanık olarak yargılandı. Yıl içinde yeni açılan davalardaki çocuk sanık sayısı ise 99 bin 919 oldu. Yargılamalar sonucunda 52 bin 505 (yüzde 32,4) çocuk mahkûm olurken, 24 bin 321 çocuk (yüzde 15) beraat etti. 29 bin 592 çocuk hakkında ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına hükmedildi. Çocuklar hakkındaki davaların yüzde 41,2'si "hırsızlığı" da içeren malvarlığına karşı işlenen suçlar oluşturdu. Bu kapsamda açılan davalarda 28 bin 838 mahkûmiyet kararı çıktı.
Alican Uludağ
© Deutsche Welle Türkçe