Çin ile ABD arasında Tayvan gerilimi
1 Şubat 2010
ABD'nin Tayvan'a 6 milyar 400 milyon dolarlık silah satma kararı Çin'de sert tepki gördü. Çin yönetimi karşılıklı askeri ziyaretleri ve güvenlik, silah kontrolleri ve nükleer silahların yayılmasını önlemeye yönelik planlanan görüşmeleri askıya aldı. ABD’nin Çin’deki Büyükelçisi ve askeri ataşesine de protesto notası veren Çin yönetimi, ‘bu kararın ilişkilere ciddi zarar vereceği’ uyarısında bulundu. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı He Yafei’nin, Amerikan Büyükelçi’ye verdiği notada, Tayvan’a silah satışı anlaşması ‘Çin’in ulusal güvenliğini ciddi bir şekilde tehlikeye atan, içişlerine kaba bir müdahale’ olarak nitelendirildi ve anlaşmanın iptali istendi.
"Güvenliğe katkı"
Amerikan Dışişleri Bakanlığı ise Tayvan’a silah satışında kararlı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Laura Tischler, Tayvan’a silah satma kararının Çin ile Tayvan arasındaki güvenlik ve istikrarı korumaya katkı sağladığını savundu. ABD Başkanı Barack Obama’nın ulusal güvenlik danışmanı eski general James Jones da ülkesinin ‘tek Çin' politikasını tanıdığını hatırlatarak, Pekin yönetimine karşı şeffaf olduklarını vurguladı:
“Ülkelerimizin periyodik olarak yapacağı bazı şeyler herkesi tamamen memnun etmeyebilir, ancak dünyada yükselen bir güç olarak Çin ile yeni bir ilişki kurmaya kararlıyız. Çin, silah satışı ve askeri anlaşmazlıkların ötesinde bir dizi konuda nüfuz sahibi bir ülke.”
Milyarlarca dolarlık silah paketi
ABD Savunma Bakanlığı Cuma günü yaptığı açıklamada, Tayvan'a 6 milyar 400 milyon dolarlık 114 Patriot füzesi, 60 Black Hawk helikopteri, Tayvan'a ait F-16'lar için iletişim teçhizatı ve denizaltı satışını duyurmuştu. ABD’de Tayvan’a silah satışı için son paket, 2008 yılında Başkan Bush döneminde açıklanmış ve Çin ABD ile askeri ilişkileri bir yıl boyunca askıya almıştı. Tayvan’a silah satışı, 2001 yılında Bush döneminde Tayvan ile imzalanan 11 milyar dolarlık anlaşmanın bir parçası. Anlaşma uyarınca yapılacak teslimat siyasi ve ekonomik nedenlerden dolayı parçalara ayrılmıştı.
Amerikan Dışişleri Bakanlığı Başsözcüsü Philip Crowley de, Tayvan’a ihtiyacı olan savunma sistemlerini satmakla yükümlü olduklarını vurguladı. Crowley, son silah satışı kararının bu yükümlülüklerinin açık bir işareti olduğunu kaydederek, bu eylemin, ABD’nin tek Çin politikasıyla çelişmediğine inandıklarını vurguladı.
Xinhua'nın yorumu
Çin’deki tepkilerin de yatışmaya başladığı gözleniyor. Devlet medyasında dün konuyla ilgili fazla haber yer almazken Xinhua haber ajansında yer alan yorumda iki ülkenin ilişkileri sürdürmesinin önemi vurgulandı. Yorumda, ABD ve Çin’in pek çok ortak çıkara sahip olduğuna işaret edilerek ‘içinde bulunulan dönemin, sağlıklı, istikrarlı bir ilişkinin geliştirilmesini gerektirdiği’ belirtildi.
Pekin yönetimi, 1949 yılında kurulan Tayvan’ı Çin’in ayrılmaz parçası olarak görüyor. Tayvan'ın yanısıra Tibet konusunda da iki ülke arasında sık sık anlaşmazlıklar yaşanıyor. Pekin’in ayrılıkçı olarak sınıflandırdığı Tibet’in ruhani lideri Dalay Lama'nın bu ay Washington ziyaretinde Başkan Obama tarafından kabul edilmesi durumunda ilişkilerde bir kriz daha yaşanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bu durumda Çin Devlet Başkanı Hu Jintao’nun Nisan ayında nükleer güvenlikle ilgili Washington’da yapılması planlanan zirveyi boykot edeceği konuşuluyor.
© Deutsche Welle Türkçe
NH/HT, DW/AFP/dpa