Çeçenistan'da "kara dullar"

Yaşları 20’yle 30 arasında değişiyor ve inandıkları dava uğruna giriştikleri gözü kara eylemlerde, bellerine bağladıkları bombalarla kendileriyle birlikte sayısız insanı da ölüme sürüklemekten zerrece çekinmiyorlar. Bunda Çeçenistan sorununun başgösterdiği son on yılda çektikleri acının payı büyük. Böyle bir Çeçen militanın biyografisini kaleme alan yazar Aleksandra Cavelius, "kara dullar”ın yaşadıkları karmaşa ortamında bu kadar cinayetin cezasız bırakıldığını görerek iyice bilendiğini gözlemlemiş. Cavelius "kara dullar”ı şöyle anlatıyor:

"Kara dul olarak anılan bu kadın militanlar, Çeçenistan’da çocukluklarından beri yağma, işkence ve tecavüz olaylarıyla yanyana yaşamışlar. Çoğunun erkek kardeşi, oğlu, babası ya da kocası Rus askerleri tarafından kaçırılmış, eziyet görmüş, katledilmiş. Onları bu şiddet ortamına sürükleyen nedenler, ideolojik olmaktan öte çaresizlikten kaynaklanıyor..."

İlk kez olarak dört yıl önce Çeçen bir kadın militanın intihar saldırısında bulunduğu anımsanıyor. İki yıl önce Moskova’daki müzikal tiyatrosunu basıp yüzlerce kişiyi günlerce rehin alan, bir Rock konserinde üzerine yerleştirdiği bombaları patlatan militanların arasında da kadınların bulunduğu biliniyor. Geçen hafta eşzamanlı bir sabotajla içindeki 90 yolcusuyla iki yolcu uçağını havaya uçuranların da "kara dullar" olduğu söyleniyor.

Ön saflarda yer almaya başladılar

Berlin’deki Bilim ve Politika Vakfı’nda görevli Rusya uzmanı Uwe Halbach, Çeçenistan’daki direniş hareketinde kadınların giderek ön saflarda yer almalarının düşündürücü olduğunu söylüyor. Kadın intihar komandolarının, kadın özgürlük şehitlerinin, direniş hareketlerinde artık bayrak bir rol oynadığının dikkat çektiğini belirten Halbach şu değerlendirmeyi yapıyor:

"Son zamanlarda örgütlenerek adeta askeri bir formasyon kazanan Çeçenistan’daki kara dulların, Çeçen asilerin lideri Şamil Başayev’in himayesi ve emri altında hareket ettiği öne sürülüyor. Ancak bu bilgiler şimdilik söylentiden öteye gitmiyor. Ancak Çeçenistan’da kadınların şiddet sahnesinde giderek ağırlık kazandığı bir gerçek. Bu gelişmeleri dikkatle izleyenler, kadınların bu tepkili davranışlarında çaresizliğin ve öç alma duygularının belirleyici olduğunu saptıyor."

Beyinleri yıkanıyor

Yazar Cavelius, Çeçenistan’daki radikal asi grupların sokaktan devşirdikleri kadın militanların haftalarca beynini yıkayarak, sonunda özgürlükleri için ölmeyi kabullenmelerini sağladığını ifade ediyor. Rusya uzmanı Uwe Halbach ise Çeçen kara dulların, Arap kökenli radikal örgütlerin eğitiminden geçtiği kanısında.

Halbach, kadın militanların daha çok son yılların koşullarında dağılmış olan ailelerden devşirildiğine işaret ederek, Çeçenistan’da şimdiye kadar etkili olan geleneksel İslami yaşam biçiminin yerini artık giderek kendini şehadet mertebesine varmaya adamış, aileyi ikinci planda gören Vahabi İslam kültürüne terkettiğini söylüyor.