Tradicionalno se pokrajinski parlamentarni izbori u Severnoj Rajni-Vestfaliji posmatraju kao „mali savezni izbori“. Oni su svakako najvažniji pokrajinski izbori u Nemačkoj ove godine. U pokrajini u kojoj su Porajnje i Rurska oblast, pobedili su demohrišćani (CDU) pokrajinskog premijera Hendrika Virsta. Ali u pobednike spadaju i Zeleni koje je predvodila Mona Nojbaur. Zeleni su dobili 18 odsto glasova, što je više od zbira njihovih glasova na izborima 2017. i 2012.
Pokrajinska vlada se mora drugačije formirati. Liberali (FDP), kao jedan od dosadašnjih koalicionih partnera, doživeli su teške gubitke. Njihov partijski lider Kristijan Lindner je govorio o „katastrofalnom rezultatu“ i o tužnoj večeri.
Šta sada?
Nema dovoljno glasova za crveno-zelenu koaliciju (SPD i Zeleni). A koalicija socijaldemokrata, Zelenih i liberala, po uzoru na saveznu vladu donela bi, pored uzdrmanih liberala i jednog, blago rečeno, ne baš popularnog socijaldemokratskog premijera.
Ipak, jasno je da bi takva „semoforska“ koalicija, formirana protiv najjače poslaničke grupe (CDU) bila moguća. U Diseldorfu je više puta izabran socijaldemokratski premijer, mada su socijaldemokrate bili tek druga po snazi partija, iza demohrišćana.
Ipak, pobednici izbora su demohrišćani i Zeleni. Prema rezultatima izbora, to je prva koalicija koja se nudi. To ne bi bila neka spektakularna novina u nemačkoj politici. U pokrajini Hesen već osam godina vladaju demohrišćani i Zeleni i to pod premijerom Folkerom Bufjeom koji slovi kao izrazito konzervativan.
A u pokrajini Baden-Virtemberg izrazito konzervativni zeleni političar Vinfrid Krečman predvodi već šest godina zeleno-crnu koaliciju (Zeleni i CDU). Sada bi u dve nemačke pokrajine, u Šlezvig-Holštajnu gde su izbori pre sedam dana doneli sličan raspored snaga, kao i u Severnoj Rajni-Vestfaliji „crno-zelena“ koalicija mogla preuzeti vlast. Onda bi u četiri nemačke federalne jedinice postojala takva politička konstelacija, a u njima živi ukupno 38 od 83 miliona stanovnika Nemačke.
Znak za uzbunu
Ovo će, naravno, biti signal za uzbunu i u saveznom rukovodstvu socijaldemokrata. Radi se i o ne samo medijski neuspelim nastupima kancelara Šolca, i o ministarkama i ministrima koji teško savladavaju zadatke. Isto tako, sada socijaldemokrati moraju da pretresu tešku, ali neophodnu temu – njihovo i ranije i aktuelno držanje prema Rusiji.
Da li je Severna Rajna-Vestfalija spremna za „crno-zelenu“ vladu? Ta pokrajina je kao malo koja prošla kroz periode stagnacije i novih ekonomskih početaka, kroz transformacije. Najpoznatiji primer je napuštanje eksploatacije kamenog uglja, a nešto aktuelniji je duboki razdor (upravo između demohrišćana i Zelenih) oko zatvaranja rudnika lignita.
Međutim, na gradskom i opštinskom nivou zelena i crna opcija odavno su na vlasti. Menhengladbah i Bon imaju zelene gradonačelnike, a u Kelnu sadašnja gradonačelnica bez Zelenih ne bi bila izabrana na to mesto. U drugim gradovima poput Diseldorfa i Vupertala vlada „crno-zelena“ koalicija. Pošto „automobilska pokrajina“ Baden-Virtemberg od 2016. ima „zeleno-crnu“ vladu koja pazi na sve aspekte te pokrajine, takva odluka bi mogla da bude i pred Severnom Rajnom-Vestfalijom. Ako se to desi, crno-zelena kombinacija će biti moćna alternativa „semaforskoj“ koaliciji.
Zeleni narodnjaci?
Usput rečeno, ovi izbori pokazuju brz napredak Zelenih ka statusu narodne partije. Poznati političari kao što su Robert Habek, Analena Berbok, pa i Džem Ozdemir sigurno su doprineli pobedi. Ali Zeleni na saveznom, pokrajinskom i opštinskom nivou imaju razrađen čitav spektar tema, a i dalje su natprosečno popularni kod mlađih birača. Politički sistemi uglavnom imaju jednu ili dve velike, narodne partije. Ali tri? Kako god, vremena zelene partije ekologa i „dobrih ljudi” su izgleda prošlost.
Slab rezultat liberala, Alternative za Nemačku i Levice pokazuju da je teško kada se osloniš na samo jednu ciljnu grupu ili se krećeš unutar klišea.
Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.