Jevreji su oduvek bili deo društva severno od Alpa
21. februar 2021.
To je nezamislivo dugo vremensko razdoblje: ove godine Nemačka beleži najmanje 1.700 godina jevrejskog života na Rajni i severno od Alpa. Najstariji pisani trag, jedan dekret cara Konstantina od 11. decembra 321. danas se nalazi u Vatikanskoj biblioteci. U tom dopisu, upućenom gradskim vlastima u Kelnu, car je odredio da je u carstvu dopušteno „imenovanje Jevreja u gradsko veće". Očigledno da su se u Kelnu oko toga prepirali.
1.700 godina – dugačak most između Antike i sadašnjosti. Koliko je star taj carev dekret pokazuje prisećanje na jedan drugi datum, koji je dobio veliko značenje za Evropu: godine 321. početkom mara, car Konstantin se pozabavio proslavom vaskrsnuća dan nakon šabata, „Danom Sunca", i time se pobrinuo za uvođenje neradne nedelje koja važi do danas.
Konstantin, koji se borio i pobeđivao širom tada poznatog sveta i navodno se krstio na samrtnoj postelji 337. godine, vodio je versku politiku kao politiku svoje vladavine i sredstvo za davanje identiteta.
"Nije bilo puno dobrih dana"
Jevreji pripadaju društtvu – tako se može sažeti značenje 11. decembra 321. Oni se nisu pojavili jednom kasnije. Tih 1.700 godina su razdoblje s ponekim vrhuncima i mnogim padovima, sa strašnim grozotama. Suživot je retko kad bio opušten, a često problematičan. „Tu nije bilo mnogo dobrih dana", kaže Andrej Kovač, predsednik udruženja „321 – 2021: 1.700 godina jevrejskog života u Nemačkoj".
Izopštavanja, progoni i ritualna ubistva, kristaški pohodi, antisemitizam, rasna mržnja – svaki grad u Nemačkoj s bogatom jevrejskom tradicijom ima i strašna sećanja, koja sežu daleko pre uspona nacionalsocijalizma.
Da, postoje i bogata kultura i veličanstveni uspesi u nauci - to potvrđuju imena brojnih Nemačkih dobitnika Nobelove nagrade jevrejske vere. Sve to mara biti deo sećanja svih, a ne samo jevrejske zajednice.
Zato je u ovoj jubilarnoj godini još važniji zajednički pogled unazad i prema napred. Jevrejski život u Nemačkoj je 2021. tako raznolik kao nikada - posle Holokausta. Danas u Nemačkoj opet studiraju budući liberalni, konzervativni i ortodoksni rabini. Postoje etablirane zajednice, naglašeno sekularni život, a i mladi, šareni pokreti s velikim samopouzdanjem.
A nakon doseljavanja Jevreja iz bivšeg Sovjetskog Saveza od 1990. godine, u mnogim jevrejskim opštinama se sprovodi neverovatno angažovan – često neprimećen – rad na integraciji. Ova jubilarna godina želi da istakne to raznoliko vitalno jevrejstvo.
Uključiti manjine
Konstantinov dekret iz 321. godine odnosio se na političko uključivanje jevrejskih građana. U nemačkoj politici su Jevrejke i Jevreji retkost - jedna pokrajinska ministarka, jedan gradonačelnik i nekoliko pokrajinskih poslanika ili lokalnih političara.
Jer, oko 200.000 Jevrejki i Jevreja ipak predstavljaju manjinu. Uprkos tome: car je opomenuo gradske vlasti u Kelnu da ih ne izopštavaju. To važi za politiku i tada i danas. Tada je to važilo za Jevreje, a danas važi za sve manjine u političkom sistemu – u Nemačkoj i na međunarodnoj pozornici.
Ova 1.700 godišnjica je razlog za slavlje. Naravno, prvenstveno mogu slaviti Jevrejke i Jevreji u Nemačkoj ili severno od Alpa. Ali celo društvo, cela Nemačka bi trebalo da slavi i podseća, slaviti i gleda prema napred - zahvalna za sve što je postignuto i uverena da se neće zaboraviti ono što je prošlo.
Prošlost je prošla, ali ne sme biti zaboravljena - tako se može s pouzdanjem živeti u zajedničkoj budućnosti.