I posle 30 godina Istok još uvek kaska za Zapadom
2. oktobar 2020.
Sa 30 godina ste u Nemačkoj relativno mladi, jer je prosečna starost stanovništva oko 45 godina. Statistički gledano, majke svoje prvo dete dobijaju sa 30 godina, u bilo kom delu Nemačke. U tom pogledu više nema razlika između Zapada i Istoka. Pre ponovnog ujedinjenja Nemačke 3. oktobra 1990. bilo je drugačije: prvorotke na Zapadu su u proseku imale 27 godina, a na istoku 24. Dakle kada je reč o formiranju porodice životni uslovi su izjednačeni.
pročitajte i: Generacija koja ne pamti dve Nemačke
Čini se da Marko Vandervic, poverenik nemačke vlade za nove savezne pokrajine ima pravo kada kaže: “Nemačka je od 1990. postala veoma ujednačena u brojnim stvarima.” Kao dodatne primere on navodi korišćenje slobodnog vremena i članstvo u udruženjima. U koje god statistike se pogleda “pronalazi se više zajedničkog, nego različitog”.
Zaista?Godišnji izveštaj o stanju nemačke ujedinjenosti koji je Vandervic predstavio polovinom septembra, pruža podatke iz kojih se mogu izvesti i drugačiji zaključci.
Ekonomske razlike
Slika nije ružičasta pre svega kada je reč o bitnim faktorima: ekonomska snaga pet saveznih pokrajina na Istoku iznosi svega 73 odsto kompletnog nemačkog proseka. I kada je reč o platama - sa skoro 89 procenata još uvek se daleko od nivoa na Zapadu zemlje.
Vandervic otvoreno govori o ovom deficitu i nada se promeni: dolaskom tehnologija budućnosti na Istok Nemačke, prema uzoru na otvaranje fabrike elektro-automobila Tesla u blizini Berlina. On konkretno misli na investicije na području mobilnosti, vodonika i veštačke inteligencije.
Po ovom pitanju Vandervic, koji je član konzervativne CDU, ima isto mišljenje kao Dagmar Enkelman, predsednica Fondacije Roza Luksemburg, bliske Levici.
Enkelman takođe ističe ekonomske razlike. “One naravno znače drugačiji razvoj na Istoku i u budućnosti”, kaže ona za DW i dodaje da je potrebno razmisliti o tome kako se može drugačije delovati u regionalnom razvoju i ekonomskoj politici.
Biša političarka DDR-a se nakon brojnih sumnji pomirila sa nemačkim ujedinjenjem: “Svet je šareniji i vazduh je postao čistiji”, kaže ona. I - sada može da stvori mišljenje iz prve ruke. Jer, kako kaže, građani DDR su Zapad poznavali skoro samo sa televizije, a od 1990. mogu da svuda da putuju. “Od tada sam videla puno toga”, kaže ona.
San o osećaju sreće zbog ponovnog ujedinjenja
Uprkos svim kritikama na i dalje postojeće razlike ona smatra da je konačni rezultat pozitivan: “Bio je to put koji je bio ispravan za većinu ljudi u Nemačkoj.” A kada pogleda slike od 3. oktobra 1990. još uvek se naježi - euforija je na neki način još tu, kaže ova žena u svojim šezdesetim.
pročitajte i: Put do ujedinjenja Nemačke
Vandervic se čak nada da će osećaj sreće zbog ponovnog ujedinjenja moći ponovo da oživi. No, ovog političara koji potiče sa Istoka ipak brine to što se demokratija manje cenji na području bivšeg DDR-a: samo 78 posto ispitanih u demokratiji vide najbolju društvenu formu za Nemačku, a na Zapadu taj procenat iznosi 91 posto.
Useljavanje bitno za istok
Mirko Vandervic ukazuje na negativne pojave - dobre izborne rezultate desničarskih stranaka i na relativno više desničarsko-ekstremističkih krivičnih dela - i kaže, da na tome treba da se radi. Njemu lično je to veoma važno, ali to mora da bude važno i čitavoj politici i društvu. Između ostalog - i iz ekonomskih razloga.
Jer, ako istok želi da zadrži ekonomsku snagu - useljavanje mladih je neophodno, smatra on. Još uvek veliki broj mladih ljudi odlazi na Zapad - tamo su skoro sva velika preduzeća automobilske i hemijske industrije, i bolje plaćena radna mesta. Uprkos tome poverenik za Istok se nada unutarnemačkoj migraciji u korist istočnih saveznih zemalja.
Radna snaga iz drugih zemalja
No, s obzirom na to da bi to mogla da ostane samo želja, Marko Vandervic razmišlja o novoj radnoj snazi iz drugih zemalja, zbog kulturološke blizine pre svega iz Evrope. Tako bi mogao da zamisli da Poljaci, koji zbog Bregzita ne mogu da ostanu u Velikoj Britaniji, krenu da više dolaze u Nemačku. “Ali, mora da se traži u celom svetu! Jer, to je onda otvorenost prema svetu i predstavlja kulturu dobrodošlice.”
No, sa tim Nemci na Istoku zemlje očigledno imaju veće probleme nego Nemci na Zapadu. To se vidi po izbornim rezultatima desničarsko-populističke Alternative za Nemačku, koja je prema proceni Službe za zaštitu ustavnog poretka i delimično desničarsko-ekstremna. U svih pet istočnonemačkih saveznih pokrajina ona je ušla u parlamente s izbornim rezultatima koji u nekim slučajevima prelaze i 20 odsto.
pročitajte i: Pre 30 godina: plan ujedinjenja
Pogled na političku kartu Nemačke pokazuje: AfD je u međuvremenu svuda; u Bundestagu je od 2017. najjača opoziciona stranka. Dvocifreni izborni rezultati na "prosperitetnom jugu Nemačke", kako je rekao istoričar Frank Beš, govore da njihov uspeh nije uzrokovan samo slabom ekonomskom moći i nedostatkom kosmopolitizma. U Bavarskoj je na poslednjim izborima AfD osvojio više od 10, a u Baden Virtembergu čak 15 procenata.
Zapadni deo Nemačke je internacionalniji
U dve ekonomski najrazvijenije nemačke pokrajine udeo stranca je iznad nemačkog proseka i iznosi 12 procenata. Ali, bilo bi previše jednostavno na taj način objasniti uspeh desničarskih populista. Jer, onda bi AfD na Istoku, gde je prosek stranaca pet odsto - morao da bude slab. To da je struktura stanovništva na Zapadu i 30 godina nakon ponovnog ujedinjenja šarenija i internacionalnija je pre svega zbog toga što je tamo useljavanje počelo još 60-ih godina.
pročitajte i: Psihologija podele Nemačke
Kada je Marko Vandervic (44 godine) predstavljao izveštaj o stanju nemačkog ujedinjenja, ispričao je anegdotu o susretu njegove generacije 25 godina posle mature, pre dve godine. Broj onih koji su ostali u Saksoniji mogao se izbrojati na prste jedne ruke. “Ostatak je negde na Zapadu Nemačke, Švajcarskoj, Austriji”, kaže on.
Vandervic kaže da trend iseljavanja u međuvremenu slabi - u svakom slučaju, više ne odlaze cele generacije maturanata.