Godišnjica napada na SSSR

Pre sedamdeset godina stotine hiljada vojnika Vermahta ušlo je na sovjetsku teritoriju. Napad je bio praćen velikom propagandnom kampanjom na šta se danas podseća na mnogim mestima u Nemačkoj.

„Vrhovna komanda Vermahta daje na znanje: u cilju odbrane od velike opasnosti sa istoka, nemački Vermaht je 22. juna u tri sata ujutro udario na neprijateljsku vojsku koja je bila u prodoru. Eskadrile nemačke ratne avijacije su se još u praskozorje tog dana oborile na sovjetskog neprijatelja.“

Cilj je bio osvajanje, a ne preduhitriti napad SSSR

Prodor nemačke vojske je počeo jednom laži. Nije to bio nikakav preventivni napad, već napad na sasvim nepripremljene zemlje i ljude protivan međunarodnom pravu, početak uništavajućeg rata sa brutalnom okupacijom i genocidom.

Tada je još važio nemačko-sovjetski Pakt o nenapadanju. I pored toga, 22. juna 1941, tri miliona nemačkih vojnika je pošlo u marš u kome su učestvovala i sva sredstva koja je tada proizvodila nacionalsocijalistička vojna industrija: tenkovi, avioni, oružje. Preko noći je počela bitka tadašnjeg Sovjetskog Saveza za goli život.

Legenda prema kojoj je Hitler preduhitrio planirani napad Staljinovih snaga, držala se još godinama. Ona nije naučno dokazana, kako naglašava istoričar Volfram Vete. „Cilj je bio da se osvoji Sovjetski Savez, da se stanovništvo desetkuje, da se zemlja opljačka da bi u budućnosti bila kolonizovana Nemcima, kako bi nastao veliki nemački rajh od Atlantika do Urala“, kaže Vete.

Genocid na istočnoevropskim Jevrejima, masovno ubijanje ratnih zarobljenika i civila, pri tome su bili svesno ukalkulisani u plan. Vojna elita se nije opirala. Nemački narod je ipak, i pored ratne propagande, reagovao užasnuto i zapanjeno. Svuda je zavladao strah da će doći do kobne eskalacije.

Najveći rat u istoriji

Tada još niko nije ni slutio da će naposletku i nemačka strana imati milione žrtava. Zajedno sa nemačkom armijom, marširale su i armije saveznika: Italije, Finske i Rumunije. Svet je bio zatečen i uplašen. Bi-Bi-Si je ovako izveštavao:

„Bi-Bi-Si vesti, Njujork. Nemačka, Italija, Finska i Rumunija se od pre 24 sata nalaze u ratu sa Rusijom. U bitkama učestvuje pet miliona ljudi. Razvija se najveći rat u istoriji. Između Bukovine i Crnog mora se vode žestoke borbe. Sve se dešava takvom brzinom da svetske prestonice imaju teškoće sa praćenjem situacije.“

U Velikoj Britaniji, premijer Vinston Čerčil se preko radija obratio naciji: „Hitler je monstrum zla, nezasitan u svojoj pohlepi za krvlju i pljačkom. Nezadovoljan time što je čitava Evropa pod njegovom čizmom i terorom, on sada mora da nastavi klanje i pustošenje u dalekoj Rusiji.“

Legenda o „čistom Vermahtu“

Baltičke države, Belorusija i Ukrajina su pregažene. Hitler i njegovi generali računali su sa brzim prodorom do glavnog grada Sovjetskog Saveza. Sa munjevitom pobedom. Ali, prevarili su se u proceni. Već nekoliko meseci nakon prepada, jedinice Vermahta zaglavile su se u snegu pred Moskvom. Danas se to smatra uvodom u definitivni poraz 1945. Tri miliona nemačkih vojnika se nije vratilo u otadžbinu. U Drugom svetskom ratu je poginulo više od 20 miliona Rusa.

O nemačkoj odgovornosti za rat na istoku se u nemačkoj javnosti decenijama nije govorilo. Nemci su se prisećali pre svega sopstvenih žrtava. Tvrdoglavo se držala legenda o „čistom Vermahtu“, a odgovornost za zločine prebacivana je na nacionalsocijlističke organizacije poput SS-trupa. U nemačkom narodu nije bilo saosećanja sa nemerljivim žrtvama na sovjetskoj strani. To se promenilo tek zahvaljujući istraživanjima kritičnih istoričara.

Autori: Kornelija Rabic / Saša Bojić
Odgovorni urednik: Ivan Đerković