Budimpešta stecište ruskih špijuna?

Krajem novembra su ukrajinske snage bezbednosti u blizini granice prema Mađarskoj uhvatile osobu za koju se pretpostavljalo da je ruski špijun. Pretresom špijuna koji je u svoj anus sakrio USB s podacima, otkriveno je da se dočepao niza podataka o vođstvu i osoblju ukrajinskih službi bezbednosti SBU i GRU.

Tu su navodno bili i podaci o uporištima, opremi i logistici ukrajinske vojske. Kako se ispostavilo, špijun je hteo u Mađarsku kako bi to predao u ambasadu Rusije u Budimpešti.

O tom slučaju je za portal Balkan Insajt izveštavao mađarski novinar Šabolč Panji koji nam kaže da je to pokazatelj služenja Mađarske ruskoj obaveštajnoj službi. On strahuje da je Budimpešta postala nešto poput centra ruske špijunaže za čitavu Evropsku uniju.

To se može slutiti već i po broju ruskih diplomatskih službenika: u Mađarskoj ih je pod diplomatskom zaštitom preko pedeset, u Pragu, Varšavi i Bratislavi ih je jedva dvadesetak – sve zajedno.

U obaveštajnoj zajednici je poznato da među diplomatima redovno ima i službenika obaveštajnih službi, a to su često špijuni koji su na hijerarhijskoj lestvici iznad „ilegalnih“, dakle onih bez diplomatske zaštite.

Sin ruskih špijuna – tek običan bankar?

A koliko ima takvih, mađarski novinar može samo da nagađa jer tu je i „siva zona“ ruske špijunaže koja nesmetano deluje u Mađarskoj. Još u sovjetsko doba je u Rusiji osnovana takozvana Međunarodna investiciona banka (IIB), a pre tri godine je sedište te banke premešteno iz Moskve – u Budimpeštu. Ona još uvek ima poseban diplomatski status, kao i izuzeće od nadzora mađarske službe za finansije.

Kad se najavilo to preseljenje, mnogi u Mađarskoj su sumnjali u to da ta institucija ima neke veze sa „međunarodnim investicijama“ i to zbog direktora te kuće u Budimpešti.

U pitanju je Nikolaj Kosov i Mađari dobro poznaju tu porodicu: njegov otac je bio šef KGB-a za Mađarsku, a i njegovu majku je ruska agencija TASS proglasila kao „jednu od najizuzetnijih špijunki 20. veka“. Postavlja se pitanje čime se zapravo bavi i njihov sin, koji je u bankarstvu.

S tom ruskom investicionom bankom su poslovale i druge bivše države Istočnog bloka, ali nakon napada Rusije na Ukrajinu su saradnju otkazale redom Bugarska, Rumunija, Češka i Slovačka – Mađarska je ostala.

 Isto tako, od početka agresije su praktično sve članice Evropske unije najavile progon ruskih špijuna koji su u tim zemljama pod diplomatskom zaštitom, jedino Mađarska o tome nije rekla ni reči.

Nema nikakve žurbe...

Panji može da nabroji čitav niz slučajeva koji potvrđuju aktivnost ruskih tajnih službi u Mađarskoj, ali ne može da se seti ikakvih reakcija mađarskih službi i politike.

Kod bivšeg evropskog poslanika mađarske konzervativne stranke Jobik, Belog Kovača (dat mu je čak i nadimak KGBela), mađarska služba za zaštitu ustavnog poretka je još u aprilu 2014. pokrenula postupak. Tek tri godine kasnije je zvanično optužen za špijunažu u korist Rusije i onda je još potrajalo dok nije i pravosnažno osuđen.

U tih osam godina je Kovač mogao mirno da spakuje svoje kofere i ode u Moskvu – gde se verovatno i trenutno nalazi.

Šabolč Panji i njegove kolege su istraživali i sajber-sigurnost sistema mađarske vlade i sa sigurnošću mogu da kažu da su još 2012. ruski hakeri „provalili“ u sisteme mađarskog Ministarstva spoljnih poslova i čitavu internu komunikaciju. To se još jednom dogodilo nakon početka rata u Ukrajini.

Mađarska vlada nikad nije potvrdila te navode, ali mađarski novinari su čuli od zapadnih partnera Mađarske da se zna kako su kompjuteri zaraženi i dobro paze koje informacije uopšte šalju u Mađarsku.

Dobrodošli u Mađarsku

Veliki problem je i mađarska politika izdavanja viza, baš kao i dodela državljanstva. Godine 2013. je Budimpešta, kako bi napunila državnu kasu, počela da prodaje boravišnu dozvolu u Mađarskoj, za čitavu zonu Šengena.

Za tu, takozvanu „zlatnu vizu“ je trebalo kupiti „obveznice mesta boravišta“ – dakle mađarske državne obveznice u vrednosti od 300.000 evra, plus 60.000 evra za „administrativne troškove“ za dozvolu rada i boravka u trajanju od pet godina.

Brisel je digao uzbunu tako da je taj program obustavljen četiri godine kasnije, ali to je bilo dovoljno vremena da se Mađarskoj privremeno naseli na primer Andrej Nariškin. To su otkrili mađarski novinari u saradnji s ukrajinskim kolegama organizacije Molfar koja se bavi vojnim istraživanjem, jer Andrej nije niko drugi nego sin šefa ruske obaveštajne službe SVR, Sergeja Nariškina.

Andrej je u Budimpeštu stigao sa porodicom, a stan u kojem je stanovao je u vlasništvu kompanije preduzetnika koji je stari prijatelj Antala Rogana, šefa kancelarije mađarskog premijera Viktora Orbana.

Rogan je sve do 2017. bio i na čelu mađarskog parlamentarnog sekretarijata za organizovanje i prodaju baš tih „zlatnih viza“. Jer očigledno ta mogućnost nije bila samo otvorena za tajkune i slične kriminalce, nego je od početka bila zamišljena kao vrata za „stručnjake“ sasvim druge vrste.

Još veća „rupa“ u mađarskoj granici je njena želja da poveća broj stanovnika tako da šakom i kapom deli mađarsko državljanstvo i etničkim Mađarima u susednim zemljama. I u Ukrajini živi određen broj Mađara što je bilo dovoljno da i ukrajinski državljani lako dobiju mađarsko državljanstvo ako se izjasne kao Mađari.

U tom nacionalnom zanosu nije uopšte važno ko su oni zapravo i da li znaju mađarski. Usprkos tome bi bez mnogo pitanja dobili mađarske dokumente.

Jeftin gas skupo košta

Mađarskom novinaru nije lako da objasni odakle tolika naklonost Orbana prema Putinu i Rusiji, jer je sam Orban svoju političku karijeru počeo pozivajući se na heroje mađarskog ustanka protiv ruskih tenkova 1956.

To jedino može da se objasni večitom zavisnošću Mađarske u području energetike – ne samo od fosilnog goriva nego je tu i atomska elektrana u Paksu koja se proširuje uz pomoć ruske tehnologije i ruskog novca.

Drugim rečima, Orban „plaća“ svoj položaj povoljnim gasom i električnom energijom za mađarske građane – i nije u stanju tek tako prekinuti saradnju. A i to je, takođe tradicionalno, tek maska, smatra novinar.

„Saradnja u području energetike, ali i aktivnost ruske obaveštajne službe u Mađarskoj sežu daleko u prošlost“, kaže Panji. Povoljniji energenti u Mađarskoj su i prednost za ulaganja u tu zemlju, tako da se zapravo sve vlade u Mađarskoj trude da održe dobre odnose s Rusijom.

Povrh toga je još od socijalizma često je slučaj da državni vrh šalje svoju decu na studije u Rusiju. To je bila i zvanična politika među „bratskim zemljama“ sovjetskog bloka kako bi se i stekla prijateljstva, pa čak i bračni partneri su ponekad bili Rusi. Ti „ruski studenti“ nisu nestali, nego su još i danas politička elita.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.