Çfarë duhet të dini për Hezbollahun?

Saleh Arouri, zyrtari i lartë i Hamasit i vrarë në një sulm me dron në Bejrut të martën, ishte kontakti kryesor për Hamasin dhe Hezbollahun, dy grupe të mbështetura nga Irani që Izraeli, Shtetet e Bashkuara, Gjermania dhe shumë vende të tjera i kanë shpallur si terroriste.

Megjithëse askush nuk e ka marrë ende përgjegjësinë për sulmin, i cili vrau edhe disa zyrtarë të tjerë të Hamasit, kryeministri i përkohshëm i Libanit, Najib Mikati, tha se shpërthimi ishte "një krim i ri izraelit që synon të tërheqë në mënyrë të pashmangshme Libanin në një fazë të re konfrontimi".

Izraeli deri më tani ka refuzuar të komentojë nëse ata qëndrojnë pas shpërthimit, i cili ndodhi në një lagje të Bejrutit ku janë zyrat e Hezbollahut. Megjithatë, Mark Regev, një këshilltar i lartë i kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, tha në televizionin amerikan se sulmi, "kushdo që e bëri atë", nuk ishte drejtuar ndaj Libanit apo Hezbollahut.

"Kushdo që e bëri këtë sulm shumë të saktë, ka pasur si shënjestër Hamasin, sepse Izraeli është në luftë. Kushdo që e bëri këtë është në grindje me Hamasin," tha Regev për MSNBC.

Vdekja e Arourit mund të jetë një vijë e kuqe për Hezbollahun. Udhëheqësi i grupit mysliman shiit, Hassan Nasrallah, është zotuar vazhdimisht se do të godasë Izraelin, nëse ushtria e tij sulmon zyrtarët palestinezë në Liban. Nga ana tjetër, vëzhguesit kanë frikë nga një konflikt më i gjerë në Lindjen e Mesme. Nasrallah ka kufizuar reagimet e tij ndaj luftës së Izraelit në Gaza, e cila filloi pas sulmit terrorist të Hamasit më 7 tetor.

Çfarë është Hezbollahu?

Krahu i armatosur i Hezbollahut u përshkrua në vitin 2022 si "aktori më i frikshëm ushtarak joshtetëror në Lindjen e Mesme - e ndoshta edhe në botë" nga Wilson Center me qendër në Uashington.

Grupi i mbështetur nga Irani, emri i të cilit do të thotë "Partia e Zotit", është e vendosur në Liban, ku u formua. Hezbollahu është më shumë se një grup ushtarak, sepse është i përfshirë thellësisht edhe në politikën dhe shoqërinë libaneze.

"Aparati i tij i gjerë i sigurisë, organizata politike dhe rrjeti i shërbimeve sociale nxitën reputacionin e tij si "një shtet brenda shtetit", shpjegoi Këshilli për Marrëdhëniet me Jashtë (CFR) me bazë në SHBA në një përshkrim të vitit 2022 të grupit.

Disa vende, duke përfshirë SHBA-në (në vitin 1997) dhe Gjermaninë (në vitin 2020), e kanë cilësuar Hezbollahun si organizatë terroriste. Bashkimi Evropian cilësoi si të tillë krahun e tij të armatosur në vitin 2013. Ky vendim u konsiderua i diskutueshëm për shkak të rolit që Hezbollahu ka luajtur në qeveritë libaneze që nga viti 1992.

Rrjeti i madh i shërbimeve sociale që ofron Hezbollahu – duke përfshirë spitalet, shkollat dhe objektet e mirëqenies – do të thotë se grupi është relativisht i popullarizuar në këtë vend, në veçanti për myslimanët shiitë. Në një sondazh nga viti 2020 thuhet se 89% e të anketuarve kishin pikëpamje pozitive për Hezbollahun.

Libanezë të tjerë nuk e përkrahin grupin, duke thënë se ai e shtyn vendin në situata konflikti.

Si u krijua Hezbollahu?

Grupi u themelua në vitin 1982 gjatë kaosit të Luftës Civile Libaneze 15-vjeçare. Konflikti filloi në 1975 në sektorë të ndryshëm të shoqërisë libaneze, duke përfshirë myslimanët, të krishterët, të majtët dhe nacionalistët arabë. Edhe Siria dhe grupet e armatosura palestineze ishin të përfshira në konflikt.

Pastaj, "në mes të luftimeve të brendshme [libaneze], forcat izraelite pushtuan Libanin jugor në 1978, pastaj edhe në 1982, duke dëbuar luftëtarët guerilë palestinezë që përdorën rajonin si bazën e tyre për të sulmuar Izraelin," shkroi CFR.

Një grup myslimanësh shiitë vendosën të luftojnë forcat izraelite. Duke parë një mundësi për ndikim në botën arabe, Irani filloi të trajnojë dhe financojë milicinë e sapoformuar. Irani akoma qëndron pas disa grupeve në Lindjen e Mesme, duke përfshirë Hamasin në territoret palestineze dhe grupet e milicisë në Irak. Qeveria amerikane vlerësoi së fundmi se Irani financon Hezbollahun me rreth 700 milionë dollarë (661 milionë euro) në vit.

Me kalimin e kohës, krahu i armatosur i Hezbollahut ka fituar një reputacion për ekstremizëm, për shkak të mënyrës se si sulmoi grupet e tjera në Liban dhe organizoi sulme terroriste ndaj objektivave të huaja, duke përfshirë bomba vetëvrasëse dhe atentate.

Politikat e Hezbollahut

Në vitin 1985, Hezbollahu publikoi një manifest në të cilin renditi një sërë objektivash: Dëbimi i kombeve kolonizuese perëndimore nga Libani, shkatërrimi i shtetit izraelit dhe besnikëria ndaj Iranit. Një pjesë e vizionit origjinal të Hezbollahut bëri thirrje gjithashtu për një regjim fetar islamik në Liban të frymëzuar nga modeli teokratik i Iranit.

Me kalimin e kohës, objektivat lokale të Hezbollahut janë zbutur pak, pasi grupi është përfshirë më shumë në politikën kryesore. Në vitin 2009, ai publikoi një manifest të ri duke pranuar se një regjim islamik mund të mos ishte i përshtatshëm për Libanin. Megjithatë, grupi ende kundërshton Izraelin dhe përleshet rregullisht me vendin fqinj, zakonisht duke gjuajtur raketa përtej kufirit libanez.

Sa armë dhe luftëtarë ka Hezbollahu?

Udhëheqësi i grupit, Hassan Nasrallah, është mburrur se Hezbollahu ka rreth 100.000 luftëtarë. Por vlerësime të tjera ekspertësh sugjerojnë se kjo shifër mund të jetë më e vogël. Hezbollahu ka një arsenal të konsiderueshëm në dispozicion, "të përbërë kryesisht nga raketa artilerie të vogla, të lëvizshme nga njeriu", llogariti Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare me qendër në Uashington në një raport të vitit 2021.

Analistët nuk janë të sigurt se sa raketa ka Hezbollahu sot, por numri mund të jetë deri në 130.000, e ndoshta edhe më shumë. Shumica e tyre nuk janë të drejtuara kundër ndonjë vendi tjetër, por Hezbollahu dyshohet se ka qenë në gjendje të marrë edhe raketa të afta për shënjestrim të saktë.

Municionet e Hezbollahut prodhohen kryesisht në Iran, Kinë ose Rusi, dhe shumica kanë ardhur në nëpërmjet Iranit ose Sirisë.

Sa efektiv është Hezbollahu si forcë luftarake dhe ku është aktiv?

Hezbollahu konsiderohet një armik i frikshëm dhe nuk ka dyshim se të paktën disa nga luftëtarët e tij janë të kalitur në beteja. Krahas sponsorit të tij, Iranit, grupi ka qenë prej kohësh një aleat i qeverisë brutale të Sirisë, ku disa nga anëtarët e saj kanë luftuar kundër grupit ekstremist "Shteti Islamik" (IS).

Luftëtarët e Hezbollahut kanë luftuar kundër IS edhe në Irak pas vitit 2014 dhe janë aleatë me milicitë e sponsorizuara nga Irani në Irak. Grupi dërgoi forca për stërvitje si dhe luftëtarë edhe në Jemen në vitin 2015 për të ndihmuar Hutit në luftën e tyre kundër Arabisë Saudite.