160610 Bodenschätze Afghanistan

Një zbulim, që mund ta vendosë mbi një fundament të ri ekonominë afgane dhe të influencojë në rrjedhën e luftës, pohuan zyrtarë të lartë amerikanë. Në Hindukush duhet të ndodhen rezervat e dyta në botë të litiumit, pas Bolivisë, që zë vendin e parë. Përveç kësaj rezerva të mëdha me hekur, bakër, kobalt dhe ar. Për kryekomandantin e e njësive amerikane në rajon, gjeneralin David Petraeus, zbulimi përbën një "Potencial shumë të madh". Befasuese për afganët nuk është lajmi vetë, por momenti i shpalljes së tij.

Njoftimi i Pentagonit për zbulimin e pasurive nëntokësore afgane dhe potencialin ekonomik të tyre ka tërhequr vemendjen. Në Afganistan njerëzit e presin këtë me gëzim. Këshilltari i Presidentit afgan Hamid Karsai për minierat, Abdurrahman Ashraf, thotë se qeveria e tij do t'i shqyrtojë në detaj informacionet e Uashingtonit. "Ne na janë dorëzuar të dhëna, që janë të domosdoshme për nxjerrjen e burimeve minerare. Ne do të punojmë me to. Ne do të marrim prova në vend dhe do të studjojmë përqindjen e mineralit në depozita të ndryshme. Pastaj mund të themi, se në cilat vende ia vlen të hapësh miniera dhe ku jo."

Informacionet në duke të reja të qeverisë amerikane dihen prej kohësh. Gjatë pushtimit të Afganistanit gjeologë sovjetikë kishin bërë kërkime. Pas tërheqjes së ushtrisë së kuqe, gjeologët afganë i fshehën hartat, që kishin lënë kolegët e tyre sovjetikë. Informacionet mbeten për aq kohë të bllokuara, derisa fuqitë perëndimore përzunë talibanët nga Kabuli në vitin 2001.

Shtëpia e Bardhë në Uashington duket se nuk u kushtoi vëmendje pasurive, derisa para pak kohe një raport i brendshëm i Ministrisë amerikane të Mbrojtjes e cilësonte me afro një bilion dollarë vlerën e depozitave minerare natyrore në Hindukush.

Eksperti afgan i ekonomisë Sayfuddin Sayhoon beson, se ekspertët amerikanë biles e vlerësojnë më pak se ç'është pasurinë e vendit të tij. "Unë besoj se SHBA nuk kanë sjellë informacione të reja për depozitat natyrore në Afganistan. Në fakt kanë prezantuar sërish informacionet e vjetra. Shifrat e dhëna nga amerikanët janë më shumë të zvogëluara. Disa burime të tjera flasin biles për një vlerë prej gjashtë bilionë dollarësh."

Ekspertët në Kabul vrasin mendjen, se përse Uashingtoni e bëri publik pikërisht tani këtë lajm sensacional. Disa prej tyre spekullojnë se Shtëpia e Bardhë mundohet t'u tregojë qytetarëve amerikanë, që ushtarët amerikanë nuk luftojmë më kot atje, por se në Afganistan bëhet fjalë për shumë para.

Eksperti i ekonomisë Sayhoon supozon edhe motive të tjera. "SHBA na paralajmërojnë dhe na sugjerojnë ne afganëve, që të mendojmë për shfrytëzimin dhe përdorimin e këtyre pasurive nëntokësore. Përveç kësaj lajmi duhet të zgjojë interesin e firmave perëndimore. Duket sikur disa firma perëndimore mendojnë që tani për nxjerrjen e burimeve nëntokësore në Afganistan."

Ndoshta është kjo arsyeja, se përse eksperti i Karsait për pasuritë nëntokësore, Abdurrahman Ashraf, mundohet t'i ulë shpresat: "Për nxjerrjen dhe shitjen e këtyre pasurive natyrore nevojiten njohuri të veçanta teknike, të cilat ne momentalisht nuk i kemi. E pastaj brezi ynë nuk ka të drejtën t`i shesë të gjitha."

Ashraf aludon se dëshira është më e madhe që pasuritë nëntokësore t'i shiten të interesuarve në Kinë apo Indi se sa blerësve perëndimorë. Ai e shpjegon këtë me vendndodhjen pa dashur të kalojë në detaje. Ekspertët i vlerësojnë këto deklarata si përpjekje të qeverisë në Kabul, për t'i shfrytëzuar pasuritë nëntokësore si gurin e fundit të shahut për të vënë kundër njëri-tjetrit perëndimin, kinën dhe Indinë dhe për të mbajtur të gjitha dyert e hapura.

Autor: Arif Farahmand/ Cem Sey/Angelina Verbica

Redaktoi: Aida Cama