Vaji i palmës favorizon përhapjen e kancerit

Dyshimi duket se është konfirmuar: Studiuesit e Institutit për Kërkime Biomjekësore në Barcelonë (Institute for Research in Biomedizine - IRB) arritën të dëshmojnë se një molekulë yndyre në vajin e palmës, e quajtur acidi palmitik, ndryshon gjenomën e kancerit dhe rrit gjasat që kanceri të përhapet.

Metastazat e kancerit mbeten shkaku kryesor i vdekjes së pacientëve me kancer, sepse deri tani shumica e pacientëve me kancer metastatik vetëm mund të trajtohen, por jo të shërohen. Vlerësohet se metastazat janë përgjegjëse për 90% të të gjitha vdekjeve nga kanceri – rreth 9 milionë vdekje në vit në mbarë botën.

Sipas rezultateve të publikuara tani në revistën Nature, acidi palmitik në vajin e palmës nxit tek minjtë metastazat në kancerin e gojës dhe melanomën e kancerit të lëkurës. Acidet e tjera yndyrore si acidi oleik (i bollshëm në vajin e ullirit) dhe acidi linoleik (në farat e lirit) nuk treguan këtë efekt.

Shënues „memorie" që ndryshojnë qelizat

Autorët kanë identifikuar edhe disa shënues "memorie", që mbeten në qelizat e tumorit. Ato modifikojnë qelizat në mënyrë të tillë, që edhe muaj pas ekspozimit ndaj acidit palmitik të ruajnë aftësi më të madhe për të metastazuar.

Por jo vetëm acidi palmitik në vajin e palmës duket se nxit përhapjen e kancerit. Studiuesit nga Barcelona zbuluan që në vitin 2016, se qelizat tumorale metastazuese janë të pajisura me një receptor të ndjeshëm ndaj yndyrës.

Proteina CD36 furnizon qelizat e kancerit me ushqimin, që u nevojitet për të mbijetuar, shumë larg tumorit të vërtetë. Ky efekt i CD36 tashmë është provuar për kancerin e vezoreve, fshikëzës dhe mushkërive.

Studimi synon zhvillimin e një terapie

Sipas dr. Helen Rippon, drejtore ekzekutive e Worldwide Cancer Research, rezultatet e fundit të studimit në Barcelonë janë "një zbulim i madh për të kuptuar raportin midis dietës dhe kancerit, dhe për më tepër për ta përdorur këtë dije për zhvillimin e kurave të reja për kancerin".

Me perspektivën e një terapie të mundshme, Profesor Salvador Aznar-Benitah, drejtues i lartë i grupit në IRB Barcelona dhe autori kryesor i studimit, thotë se "është shumë herët për të përcaktuar se çfarë ushqimi mund të hanë pacientët me kancer metastatik për të ngadalësuar procesin e metastatizimit. Bazuar në rezultatet tona mund të mendohet se një dietë e varfër në acid palmitik mund të ngadalësojë procesin e metastatizmit, por nevojiten më shumë kërkime."

Sa i dëmshëm është vaji u palmës?

Dyshohet prej kohësh se vaji i palmës është i përfshirë në zhvillimin e diabetit, sëmundjeve vaskulare dhe kancerit, në radhë të parë për shkak të përqindjes së lartë të acideve yndyrore të ngopura. Përveç kësaj substanca kancerogjene mund të lindin gjatë përpunimit të tij industrial. Nëse vaji i palmës nxehet shumë, formohen estere të acideve yndyrore 3-MCPD dhe estere të acideve yndyrore glicidol, të cilët Instituti gjerman për Vlerësimin e Rrezikut (BfR) i klasifikon si kancerogjenë.

Por vaji i palmës gjendet akoma në çipsa, çokollata dhe bonbone, në biskota, në margarinë, në ushqimet për fëmijë dhe ushqimet e gatshme. Ai gjendet edhe në detergjentë dhe kozmetikë, në sapunë dhe qirinj. Sepse vaji i palmës është shumë më i lirë se vaji i lulediellit.

Por kush dëshiron të heqë dorë nga vaji i palmës, mund të gjejë me lehtësi produkte alternative pa vaj palme. Nga kjo përfiton jo vetëm shëndeti, por edhe mjedisi, sepse për të krijuar plantacionet e vajit të palmës shpesh shkatërrohen pyjet tropikale apo habitate të tjera, që duhen mbrojtur.