Monumente përkujtimore

Gjatë nacionalsocializmit njëri ndër kampet e para për punë të detyruar u hap në Dachau pranë Mynihut. Vetëm pak javë pas marrjes së pushtetit nga Hitleri në të u borgosën kryesisht kundërshtarët politikë, të cilët u torturuan dhe u vranë prej SS. Dachau shërbeu si model për kampet e përqendrimit që pasuan në territorin e sundimit të nazistëve.

Kuartieri i selisë së kongreseve të partisë së rajhut në Nyrnberg nga viti 1933 deri në fillimin e Luftës së Dytë Botërore ishte skena e veprimtarive të mëdha propagandistike të nazistëve. Në kuartierin 11 kilometra katror zhvilloheshin çdo vit paradat me deri në 200.000 njerëz me rastin e kongresit të partisë. Njëri krah i godinës së papërfunduar është kthyer sot në një qendër dokumentacioni.

Vila Marlier buzë liqenit të Berlinit Wannsee konsiderohet si një ndër qendrat e planifikimit të Holokaustit. Më 20.1.1942 atje u takuan 15 anëtarët e qeverisë së rajhut dhe SS-ët për të miratuar veprimet e mëtejshme lidhur me gjenocidin ndaj hebrejve. Që nga viti 1992 në mjediset e vilës Marlier ndodhet muzeu përkujtimor dhe qendra arkivore "Shtëpia e konferencës së Wannsee-së".

Kampi i përqendrimit Bergen-Belsen në Saksoninë e Ulët fillimisht shërbente si kamp për robërit e luftës. Në vitet e fundit të luftës në të u vendosën kryesisht të burgosur të sëmurë nga kampet e tjera. Shumica e tyre u vranë me paramendim ose vdiqën nga sëmundjet. Ndër 50.000 viktimat e kampit ishte edhe vajza hebreje Anne Frank, që me botimin posthum të ditarit të saj u bë e njohur në botë.

Në Bendlerblock të Berlinit ishte qendra e rezistencës ushtarake kundër Adolf Hitler. Një grup oficerësh të Wehrmacht-it përreth kolonelit konti von Stauffenberg dështoi më 20 korrik 1944 në përpjekje për të vrarë Hitlerin. Disa nga pjesëmarrësit u ekzekutuan brenda së njëjtës natë në Bendlerblock. Memoriali atje përkujton sot rezistencën gjermane.

Në Hadamar të Hesenit që nga viti 1941 vriteshin njerëzit me sëmundje psiqike dhe me aftësi të kufizuara fizike. Të shpallurit prej nazistëve si "të pavlefshëm për jetë" - gati 15.000 vetë gjetën vdekjen prej injeksioneve me helm dhe prej gazit. Rreth 70.000 vetë ranë viktimë e të ashtuquajturit programi i "Eutanazisë“. Mjediset e qendrës së dikurshme të vrasjeve janë sot muze përkujtimor.

Si qendra kryesore përkujtimore në Gjermani shërben memoriali në Berlin për hebrejtë e vrarë në Europë. Fare pranë portës së Brandenburgut memoriali u përurua më 10 maj 2005. Arkitekti Peter Eisenman krijoi një fushë me 2711 pllaka betoni në madhësi të ndryshme. Vizitorët mund të kalojnë përmes pllakave të betonit. Kompleki i memorialit plotësohet nga një muze përkujtimor nëntokësor.

Në formë të ngjashme me memorialin e Holokaustit është ndërtuar edhe një memorial për homoseksualët e përndjekur gjatë kohës së nacionalsocializmit. Memoriali u përurua më 27 maj 2008 në Berlin - Tiergarten. Një hapësirë prej xhami të lejon të shohësh në brendësi, ku shfaqet pandërprerje një film me çifte burrash e grashë duke u puthur.

Që nga 2012 përballë godinës së rajshtagut – sot Bundestag – në një kompleks lulishteje ndodhet memoriali në përkujtim të 500.000 sintive dhe romëve të vrarë gjatënacionalsocializmit. Në anë të shatërvanit lexohet në anglisht, në gjermanisht dhe në gjuhën rome poezia "Auzhvic" e Santino Spinellit: "Fytyrë e vrarë/sy të shuar/buzë të akullta/heshtje/zemër e copëtuar/pa frymë/pa fjalë/pa lotë ".

Artisti gjerman Gunter Demnig nisi në vitet 1990 projektin për zbardhjen e Holokaustit: para ish-shtëpive të viktimave ai ka vendosur gurë të veshur me pllaka tunxhi, në të cilat janë gdhendur emrat dhe rrethanat e vdekjes. Në Gjermani dhe në 17 vende të tjera europiane janë vendosur mbi 45.000 gurë pëkujtimorë, që përbëjnë memorialin më të madh të decentralizuar të Holokaustit në botë.

Më 30 prill 2015, ditën e 70 vjetorit të çlirimit të Mynihut nga nacionalsocialistët, në një vend historik hapet qendra e re e dokumentacionit. Aty ku dikur ishte „shtëpia e murme“ – selia e NSDAP – tani ndodhet një kub i bardhë. Pranë tij në "Führerbau" (godina e fyhrerit) Hitleri kishte zyrën. Pas Berlinit e Nyrnbergut tani edhe Mynihu zbardh një nga kapitujt më të errët të historisë së tij.