Gauk: Kujtimi ndaj gjermanëve të dëbuar nuk e përgënjeshtron terrorin nazist

- Mos vallë ne në Gjermani e kemi kaq të vështirë të kujtojmë kohët e errëta të historisë sonë, apo ne ndonjëherë i bëjmë vet gjërat kaq të vështira, nëse po përse ndodh kështu? Mos ndoshta vetëm kur të mos ketë më të mbijetuar gjermanët do të munden apo lejohen që t´i përkushtohen tërësisht historisë së viktimave gjermane, Joahim Gauk përgjigjet:

"Jo, natyrisht që kjo nuk do të ndodhë. Ne në Gjermani sigurisht që kemi debate lidhur me mënyrën e të kujtuarit, por përpara se të thellohemi në këto kujtime, duhet ta kemi të qartë, se nuk është fjala për të mohuar kujtimin në përgjithësi. Këtë s´mund ta themi për rrethanat gjermane, sepse ne jemi vendi, që pas ngurrimit fillestar në kohën e pas luftës për të pranuar fajin tonë, jemi marrë intensivisht me fajin tonë, dhe ky proces është në vazhdim.

Pikërisht temat për diktaturën naziste, si lufta dhe mënyra e drejtimit të luftës nuk i çojnë gjermanët drejt harresës, përkundrazi në mbarë vendin ka profesionistë dhe figura honorifike që kujdesen që kujtimi të mbetet i gjallë."

- Por si ndodh, që ka ndonjëherë njerëz që ndonëse janë në territorin e një ish-kampi përqëndrimi nuk flasin për viktimat dhe i anashkalojnë ato? Mos ndodh kjo, pasi shumë njerëz janë velur që të kujtohen vazhdimisht dhe pikërisht për këtë?

"Natyrisht që ekziston edhe kjo ndjenjë. Kjo është e prekshme prej vitesh. Së pari shumë përfaqësues të brezit më të ri janë ambjentuar me një farë mbingopjeje me temat për fajin, dhe protestojnë ndaj kësaj. Shpesh herë njerëz me motivacion të lartë, veçanërisht nga brezi i viteve 68-të, madje mund të them se edhe unë i përkas këtij brezi, kanë bërë shumë më tepër se ç´duhet për një qëllim të mirë duke pasur efektin madje që t´u ngjisin ndjenjën e fajit edhe njerëzve të rinj e të pafajshëm. Ndërkohë ne kemi folur shumë për këtë dhe e kemi kuptuar si gabim, sepse faji u përket personave konkretë.

Por haset rezistencë edhe ndaj një lloji të pedagogjisë politike që është preferuar mbi elementin e të qenit i prekur ose edhe me kapërcimin e së shkuarës përmes fajit dhe turpit. Në aspketin psikologjik një gjë e tillë mund të shpjegohet mëse miri. Ndaj ka një lloj prapaktheu të disa grupeve të caktuara të popullsisë tek temat e kultures së kujtimit. Ne na duhen rrugë të reja që të jemi të sigurt mbi temat e vjetra ose ne mund të themi, që ndoshta brezi i ri ka nevojë për elementë të ri ndërmjetësimi. Pjesëmarrësit e mençur në këtë debat nuk mungojnë për të ecur në rrugë të reja, për të konceptuar muzeumet me një frymë të re, ose për t´ju qasur kësaj teme në forma të reja. Ka punishte të historisë, që u përkushtohen të përndjekurve krejtësisht të panjohur në një rajon të caktuar, ose që zbulojnë një kamp të vjetër përqëndrimi apo pjesë të tij. Pra ka një debat dhe kështu duhet të jetë."

- Kemi të bëjmë me një kujtim zyrtar: me ndihmën e muzeumeve, vizitave në to, ekspozitave dhe fotografive apo librave. Por ka edhe një tjetër formë personale të kujtimit të shumë familjeve gjermane. Lidhur me këtë janë të shumtë ata që kanë përshtypjen, se gjermanët mbeten autorë përjetësisht, gjë që e prish kujtimin personal. Do të thotë kjo, që ne nuk mund të mësojmë asgjë prej këtyre njerëzve?

"Shihni, kjo është e shumëfishtë - ju keni plotësisht të drejtë - ka një diskrepancë mes asaj që ne pranojmë zyrtarisht: po gjermanët janë fajtorë, ndërsa ajo që rëndom thuhet në publik dihet: gjyshi s´ka qenë nazist. Por shumica e gjyshërve kanë qenë nazistë dhe madje edhe shumica e gjysheve, apo le të themi shumë prej tyre, shumë më tepër se sa fshihet në kujtimet private. Ndaj është e nevojshme që të kemi respekt për ata gjermanë, që kanë qenë më të prekur dhe më shumë viktimë. Unë nuk e konsideroj si kthesë radikale, nëse çështja e të dëbuarve në Gjermani të tematizohet sërish për brezin e ri. Kjo është diçka ndryshe nga koha e pas luftës, kur ne për shkak të të dëbuarve, të burgosurve dhe viktimave gjermane u kërrusëm në keqardhje dhe nuk zhvilluam ndjenjën për viktimat tona. Kjo ka ndryshuar gjatë 40 viteve të përpjekjeve dhe kulturës për zbardhjen e së kaluarës. Nëse sot shfaqen edhe gjermanët si viktima në qendrën kundër dëbimeve e planifikuar të hapet në Berlin, ose edhe në publikimet e tjera për viktimat e luftës së bombardimeve, unë e shoh pozitivisht këtë, sepse me këtë nxirret në pah tërësia e vuajtjes pa i hedhur poshtë përpjekjet 40 vjeçare për zbardhjen e së kaluarës dhe pa e ndryshuar pozicionin mbi autorët. Eshtë marrëzi të mendosh që tani të themi ne nuk jemi fajtorë, ai që mendon, se mund ta konfirmojë këtë gabohet rëndë. Shpesh herë krijohet një skemë majtas-djathtas, kjo është krejt e papërshtatshme dhe duhet të mbrohemi nga të tilla skematizma."

- Unë ju kuptoj kështu zoti Gauk, që sipas jush shumica e shoqërisë gjermane tani në këtë periudhë është e pjekur edhe për t´iu përkushtuar viktimave të saj, pra përkushtimit për patriotiken?

"Kështu e shoh unë."

- Përse ndodh kjo?

"Kjo ka të bëjë edhe me atë, që tani janë prezentë gjermanët e rinj. Shumica më e madhe e njerëzve, që jetojnë në Gjermani, nuk është fajtore për këto krime të tmerrshme. Ndaj ne mundemi që shokun, që përfshiu vendin në valë qysh nga vitet 68-të, ose që ndoshta nisi pak përpara kësaj periudhe, ta përpunojmë më mirë, që ne i kemi kuptuar tashmë përmasat në tërësi të krimeve të diktaturës naziste. Pasi ne i kemi përvetësuar këto, ne siç e thatë edhe ju, jemi të pjekur sa duhet që t´u krijojmë hapësirë edhe gjërave të tjera. Ka njerëz, që kanë paguar më shumë për krimet e nazizmit krahasuar me njerëzit në Nordrajn-Vestfali, apo Saksoninë e Poshtme. Janë njerëzit nga Silezia dhe Pomerania e Prusia Lindore, që kanë humbur gjithçka. Shumë prej nesh, e kam fjalën këtu për ne gjermanët e tjerë kemi munbur diçka. Por ata kanë humbur atdheun e tyre dhe ne mund ta kujtojmë këtë tani pa përgënjeshtruar terrorin nazist, apo fajin e gjermanëve. Një herë duhet ta mësojmë këtë. Ka edhe një farë pronësië ndaj kujtimit, që mbrohet prej njerëzve, të cilët janë të interesuar, të ruajnë sovranitetin e intepretimit të tyre të historisë. Në këtë drejtim ne duhet të orientohemi nga faktet dhe nga e vërteta, të jemi të hapur edhe për vuajtjen e njerëzve nga vendi ynë."