«تنزانيا کې د استعمار پر وخت جنايتونو له کبله بخښنه غواړو»
۱۴۰۲ آبان ۱۰, چهارشنبه
ولسمشر فرانک والټر شټاينماير چې دمګړۍ د تنزانيا په سفر بوخت دی، د تنزانيا په جنوبي ښار سونګينا کې د ماجي ماجي په نوم میوزيم کې د خبرو پر وخت وويل: «زه غواړم ستاسې څخه د هغه څه له پاره بخښنه وغواړم چې آلمانانو دلته ستاسې له اجدادو سره کړي ول.» تنزانیا د آلمان د ختيځې افريقا برخه وه.
شټاينماير په خپلو خبرو کې وويل: «زه غواړم تاسې ته ډاډ درکړم چې موږ آلمانان به له تاسې سره په شريکه د هغو پوښتنو د ځوابونو د موندلو لټه وکړو چې لا ځواب شوي نه دي او تاسې په آرام نه پرېږدي.»
شټاينماير د څه له پاره بخښه غوښتې؟
کارپوهان اټکل کوي چې د تنزانیا د ۲۰۰ او ۳۰۰ زرو په منځ کې بومي يا اصلي اوسيدونکي د ۱۹۰۵ او ۱۹۰۷م کلونو ترمنځ په اصطلاح د ماجي ماجي بغاوت پر وخت ووژل شول.
د دې بغاوت په ترڅ کې چې د مستعمرو د تاريخ د خونړيو بغاوتونو څخه يو بلل کيږي، آلماني عسکرو د کليو او کروندو په سیسټماتيکه توګه ویجاړولو کې ونډه لرله.
د دې پېښو له کبله د شرم د احساس لرلو په تړاو غږيدو پر وخت شټاينماير وويل چې آلمان چمتو دی له تنزانیا سره د ماضي د دې پېښو په اړه ګډ کار وکړي.
ولسمشر ژمنه وکړه چې په ماجي ماجي ميوزيم کې زده کړې کيسې به تر ستنېدو وروسته د آلمان له خلکو سره شريکې کړي او زياته یې کړه: «دلته چې څه پيښ شوي، هغه زموږ او ستاسې شريک تاريخ دی – ستاسې د پلرونو او په آلمان کې زموږ د اجدادو.»
شټاينماير پرون، سه شنبه تنزانیا ته د خپل درې ورځني سفر په دويمه ورځ وويل چې «آلمان به د کلتوري ملکيتونه او د انساني پاته شويو بيرته سپارل په نظر کې ونيسي.»
د افريقا په لويه وچه کې د تنزانيا مقام؟
په ۲۰۲۱م کال کې آلمان ومنله چې په ناميبيا کې د استعمار پر وخت د هيريرو او ناما قبيلوباندې شوي جنایتونه نسل وژنه وه. آلمان هغه وخت اعلان کړی وو چې د دغه جرمونو تاوان به ورکړي.
آلمان له ۱۸۸۴م کال څخه د لومړۍ نړيوالې جګړې تر پای پورې يو شمير مستعمرې لرلې چې په هغه کې د نننۍ تنزانيا، بروندي، رواندا، ناميبيا، کامرون، توګو او ګانا سیمې شاملې وې.
آلمان او تنزانيا غواړي چې خپلې اړیکې پياوړې کړي. د تنزانیا ۶۳ کلنه ولسمشره ساميه سولوهو، چې د افريقا د لوې وچې د هيوادونو يوازنی ولسمشره ده، د دغه هيواد د پخوانيو چارواکو ډېرو تګلارو ته تغير ورکړی دی.
نوموړي پر مظاهرو بندیز له منځه وړی، ورځپاڼو ته یې جوازونه ورکړي او د اپوزيسيون مشران یې له بنده آزاد کړي دي.
خو د بخښنې نړيوال سازمان اوس هم په دغه هيواد کې د بشري حقونو په برخه کې ځيني نيمګړتياوې په ګوته کړي دي چې پر مطبوعاتو او د راټوليدو پر آزادۍ محدوديتونه پکې شامل دي.
تنزانيا د صحرا د جنوب افريقا له هغو هېوادونو څخه يوه ده چې پياوړی اقتصاد لري.