رپوټ: سږکال په ايران کې تر ۵۰۰ ډېر کسان اعدام شوي
۱۴۰۱ آذر ۱۵, سهشنبه
په ناروې کې فعاليت لرونکې د ايران هومن راېتس يا ایران د بشري حقونو ټولنې (آی ایچ آر) په حواله په روان میلادي کال کې تر اوسه په ایران کې ۵۰۴ کسان په دار ځړول شوي دي چې دا شمير په تېر کال کې د اعدام تر سزاو ډېر زيات دی.
يادې ټولنې ويلي دي چې د دې خبرې د تائیدولو هڅه کوي چې نورو څومره کسانو ته د مرګ سزا اورول شوې ده.
د آی ايچ آر ټولنې د فرانسې خبري آژانس «ای اف پي» ته ويلي چې په دې اړه اندېښنه مخ پر زياتيدو ده چې د کردۍ نجلۍ مهسا اميني تر مړينې وروسته د ټول هېواد په کچه په ترسره کیدونکو مظاهرو کې د ګډون کوونکو پر ضد د مرګ سزا څخه استفاده کیدلی شي.
ایران: څلور کسان د اسرائیلو سره د همکارۍ په تور اعدام سول
د يادې ټولنې له خوا زياته شوې ده چې په اعدام شويو کسانو کې هغه څلور کسان هم شامل دي چې د اسرائيلو د استخباراتي ادارې موساد سره د همکارۍ له کبله د يکشنبې په ورځ په دار شول. دغه کسان تر نيول کیدو اوه مياشت وروسته تهران ته څيرمه په کراج سيمه کې د ګوهر دشت په نوم زندان کې اعدام شول.
د ټولنیزې وېرې خپرول
د آی ايچ آر مشر محمود امیري مقدم وويل چې «د غو کسانو ته د قناعت وړ او عادلانه محاکمې پرته د انقلابي محکمې د بندو دروازو تر شا د مرګ سزاوې ورکړل شوي دي. دا په داسې حال کې ده چې دغو جزاو هیڅ قانوني جواز نه درلود.»
نوموړي زياته کړې چې «د مرګ دا سزاوې د ټولنیزې وېرې د رامنځته کولو او ایران د اسلامي جمهوریت د استخباراتي ناکاميو څخه د ايراني وګړو د پام اړولو له پاره ورکول کیږي.»
زياته شوې چې په دې وروستيو کې چې کوم کسان اعدام شوي په هغوی کې هغه ښځه هم شامله ده چې د خپل خسر د قتل په تور د ايران د مرکزي سيمې په يوه زندان کې په دار ځړول شوې ده.
«په تیرو لسو کلونو کې ۱۷۰ ښځې په ایران کې اعدام شوي»
د بشري حقونو ټولنې په ایران کې د ښځو پر وړاندې د اعدام د مخ پر ډیريدونکو جزاو په اړه هم اندېښنه څرګنده کړې ده. پر دې ښځو په عمومي توګه د خپلو مړونو او يا هم د کورنۍ د نورو غړيو د وژلو تورونه لګول کیږي.
په تېرو پنځو کلونو کې د اعدامونو تر ټولو لوړ شمير
د آی ايچ آر په حواله په روان کې چې تر اوسه څومره کسان اعدام شوي دي، شمير یې په تېرو پنځو کلونو کې له اعدام شويو څخه زيات دی.
د يادې ټولنې د ارقامو په حواله په ۲۰۲۱م کال کې ۳۳۳ کسانو ته د مرګ سزا ورکړل شوې وه چې دا د ۲۰۲۰م کال د ۲۶۷ جزاو په پرتله ۲۵ سلنه زياتوالی ښيي.
د بخښنې نړيوال سازمان هم ويلي دي چې په تېر کال کې ایران ۳۱۴ کسان اعدام کړي ول چې دا د بل هر هېواد په پرتله لوړ شمیر دی. د بشري حقونو دې ټولنې زياته کړې ده چې د چين په اړه د اعدام سزاو اړوندې شميرې په لاس نه شته خو ګمان کيږي چې په چين کې هر کال په زرونو کسانو ته د مرګ سزا ورکول کیږي.
د مظاهرو ګډونوالو ته د مرګ سزا؟
د ايران د بشري حقونو ټولنې په حواله په ایران کې له سپتمبر میاشتې راهېسې په مظاهرو کې د برخه اخیستو په جرم تر اوسه شپږ کسان اعدام شوي دي. ټولنه وايي چې تورنو کسانو نه هم کوم وکيل درلود او نه هم د عدالت د ورکړې تقاضاوې پر ځای شوې وې.
ټولنې زياته کړې چې دمګړۍ د دريو هغو کسانو په ګډون چې لا قانوني سن ته نه دي رسېدلي، ۲۶ کسان د داسې تورونو سره مخ دي چې کیدای شي د مرګ په سزا محکوم شي.
ايراني چارواکي دا کسان «فساد کوونکي» بولي او پر دوی پر امنيتي ځواکونو او عامه تاسيساتو د بريدونو تورونه لګول شوي دي خو د بشري حقونو فعالان دا تورونه ردوي.
ب. ص/ ن. ز (AFP)
زموږ له آرشيف څخه: