د اسلامي هیوادونو کوم مشران د اردوغان ملاتړ کوي او کوم یې مخالف دي؟

په مصر کې د اخوان المسلمین ګوند له امله د دغه هیواد د ولسمشر الفتاح السیسي او رجب طیب اردوغان اړيکې تړینګلي دي. اردوغان وایي چې السیسي د پوځي بغاوت په پایله کې قدرت ته رسیدلی دی نو له دې کبله د واک مستحق نه دی. خو د قاهرې حکومت وایي چې اخوان المسلمین یو«ترهګر سازمان» دی او اردوغان یي ملاتړ کوي. دغه دواړه هیوادونه په لیبیا کې هم یو بل سره په تقابل کې دي.

د ترکیې او اماراتو اړیکې چندان ښې نه دي. د متحده عربي اماراتو ولسمشر شیخ خلیفه بن زید النهیان اردوغان ته د دویم وار له پاره د ولسمشر په توګه د ټاکل کیدو مبارکي ونه ویله. د دوی اختلافات مختلف دلایل لري چې په هغې کې د خلیج د شخړې یادونه کولی شو. په ترکیې کې تر ناکامې کودتا وروسته ترکي رسنیو متحده عربي امارات د یاغیانو په ملاتړ او همکارۍ تورن کړل.

شنونکي وایي چې د سعودي او ترکیې ترمنځ د اختلاف اساسي ټکی د مسلمانو هیوادونو مشری او قیادت دی. په ټاکنو کې د اردوغان تر بریالیتوب وروسته سعودي رهبرۍ د هغه په ملاتړ او یا مخالفت کې هیڅ اعلامیه خپره نه کړه. د سعودي ولیعهد محمد بن سلمان پر ترکیې دا تور هم لګوي چې انقره هڅه کوي خپل د حکومت طرز د سیمې پر نورو هیوادونو مسلط کړي.

ترکیه له پاکستان سره له لسیزو راهیسې اړیکې لري. دواړه هیوادونه یو بل ورور بولي. اردوغان د نواز شریف له کورنۍ سره هم نږدې اړیکي لري او عمران خان ته یي هم تود هرکلی وکړ. د کشمیر په شخړه کې ترکیې تل د پاکستان ملاتړ کړی.

د سوریي ولسمشر هم د اردوغان له شدیدو مخالفینو څخه دی. اردوغان په پرله پسې ډول د الاسد له قدرت څخه د لیري کولو غوښتنه کړې ده. اردوغان په خپل یوه وینا کې حتی تر دې اندازې ویلي وو چې هغه به «سوریه آزاده» کړي.

د دواړو هیوادونو اړیکې تر ۲۰۱۶م کال وروسته هغه وخت ډیرې خړې پړې شوې چې ترکي ځواکونه د عراق شمال ته ور ننوتل. عراق د ترکيې پوځي عملیات د خپل حکومتي خودمختارۍ خلاف عمل بللی وو.

د قطر او خلیجي هیوادونو ترمنځ د جنجال پر مهال ترکیې د قطر ملاتړ کړی وو. د دواړو هیوادونو ترمنځ ډیر پخواني اقتصادي او پوځي ارتباطات موجود دي. له همدې امله د قطر امیر شهزاده تمیم احمد الثاني لومړی کس وو چې په ټاکنو تر بریالیتوب وروسته یي اردوغان ته مبارکي ورکړې وه.

په دې وروستیو کلونو کې د ایران او ترکیې اړیکې لا زیاتې مستحکمې شوي دي. که څه هم د سوریې په مسئله او په ځانګړي توګه د بشار الاسد د راتلونکي په اړه د ترکیي او ایران دریځونه متفاوت دي، خو د دې ستونزې د حل له پاره هم دواړه هیوادونه له روسیې سره یوځای کوښښونه کوي.

مراکش هم له ترکیې سره نږدې اړیکې لري. ترکیې په مراکش کې په ډیره لوړه پیمانه پانګونه کړې ده. د مراکش د لومړي وزیر سعد الدین العثماني د ګوند او ولسمشر اردوغان د سیاسي ګوندونو ترمنځ هم نږدې اړیکې موجودې دي.

په ترابلس کې د ترکیې د بیرغ دغه رپوونکي د اردوغان مینه وال دي. ترکیې د ترابلس حکومت د ملاتړ له پاره په دې وروستیو کې هلته خپل پوځي قطعات ځای پر ځای کړي دي. مصر او سعودي عربستان په دې هیواد کې د ترکیې د نفوذ کمول غواړي.

د سوډان پخوانی ولسمشر عمر حسن البشیر د اردوغان له پخوانیو دوستانو څخه شمیرل کیږي او له همدې امله دواړه هیوادونه یو له بل سره نږدې اقتصادي اړیکې لري. د البشیر حکومت تر پای ته رسیدو وروسته اوس د دواړو هیوادونو د اړیکو ترمنځ هغه پخوانی خوند نه دی پاتې.