سوریه: هغه بې ځایه شوي چې بیرته کنډوالو ته ستنیږي
۱۳۹۶ مرداد ۱۲, پنجشنبه
له څو میاشتو راهیسې د اسد ځواکونه د هغو سیمو په بیرته نیولو کې چې پخوا یې له لاسه ورکړې وې، یو په بل پسې لاسته راوړنې لري. د تیر کال په دسمبر میاشت کې کله چې د اسد ځواکونو د سیمو په نیولو کې پرمختګ کوو، د حلب ښار له شاو خوا سیمو څخه جنګیالي ګام په ګام پر شا کیدل.
د روان کال په مارچ میاشت کې بیا د اسد د رژیم مخالفو جنګیالیو د سوریې په حمص ښار کې له خپلې سیمې پر شول. په پای کې د اسد د ځواکونو له پاره هم دا زمینه برابره شوه چې په ملي او نړیواله کچه خپل موقف یو ځل بیا غښتلی کړي.
په همدې لړ کې د اسد حکومت د سوریې د حمص ښار د الوعر د ناحيي له اوسیدونکو وغوښتل چې بیرته خپلو کورنو ت ستانه شي. د دې سیمو شاوخوا ۶۰۰ اوسیدونکو د اسد دې غوښتنې ته مثبت ځواب ووایه او د حلب په شمال کې د مهاجرینو له یوه کمپ څخه بیرته خپلو سیمو ته وګرځیدل.
د «المونیتور» انټرنټي مجلې د رپوټ په حواله، پر دې سیمو باندې د اسد د ځواکونو له بشپړې واکمنۍ وروسته، په سترو او کوچنیو ډلو کې د سیمې اوسیدونکي بیرته خپلو اصلي کورونو ته ستانه شوي او اوس هلته میشت دي.
خپلو سیمو ته عادي بیرته تګ؟
پر دې ټولو سربیره، د اسد د رژیم له پاره دې سیمو ته د خلکو بیرته راتګ یوه ستره لاسته راوړنه ګڼل کیږي. نو له همدې امله، حکومت هم اړ دی چې آن د هغو کسانو په ګډون چې له سکولار جنګیالیو سره یوځای د اسد د رژیم پر ضد جنګیدلي، د بیرته را ګرځیدلو کسانو مرستو ته ټټر ووهي.
المونیتور همدا راز لیکي: «د [اسد] رژیم په دې هڅه کې دی چې د الوعر په سیمه کې د بې ځایه شویو کسانو بیرته راتګ د وضعیت د عادي ښوولو له پاره د یوه سند په توګه وکاروي.»
دا په داسې حال کې ده چې د بیرته ګرځیدونکو کسانو له ډلې څخه ځینو یې د دولت په غوښتنه نه دې راګرځیدلي، بلکې دوی د بې ځایه شوو کورنیو په کمپونو کې د ډیر خراب روغتیايي حالت له امله دې ته اړی شوي چې دغه کمپونه ترک کړي او بیرته خپلو کنډواله شوو سیمو ته ستانه شي.
په دې کمپونو کې د شاوخوا ۷۵۰۰ کسانو د اوسیدو له امله روغتیايي او د ژوند حالت ډیر خراب شوی دی. د دې پنډغالي اوسیدونکي په ډیره لږه اندازه روغتیايي آسانتیاوو ته لاس رسۍ لري او د اوبو او بریښنا نه شتون هم د دغه ځای اوسیدونکي له ستونزو سره مخ کړي دي.
د سمبولیکه بری
د سوریې د دابق په سیمه کې هم داخلي بې ځایه شوي کسان بیرته خپلو اصلي سیمو ته ګرځیدلي. د سوریې په شمال کې او له ترکیې سره د ګډې پولې د لرلو له امله، دغه سیمه د داعش یا اسلامي دولت ترهګرې ډلې ته خورا ډیر ارزښت لري. دا ځکه چې د اسلام پیغمبر حضرت محمد (ص) هم په خپلو ځینو احادیثو کې د دې ښار نوم یاد کړی. په احادیثو کې له دې ځای څخه د مسلمانانو او د هغوی د مخالفینو ترمنځ د خونړیو جګړو د میدان په توګه یادونه شوې.
اسلامي دولت یا داعش دلې د ۲۰۱۴م کال د اګست په میاشت کې دغه ښار په خپله ولکه کې راوست او بیا وروسته تر دوو کلونو د اسد ځواکونو په ۲۰۱۶م کال کې دغه ښار بیرته له داعش جنګیالیو تصفیه او تر خپل کنټرول لاندې راوست. په عین وخت کې د تیرو شپږو میاشتو راهیسې د دې سیمې بې ځایه شوي اوسیدونکي بیرته خپلو سیمو ته د تګ په حال کې دي او هڅه کوي چې په خپلو سیمو کې پخواني عادي وضعیت بیرته رامنځته کړي.
دغه اوسیدونکي نه یوازې د خپلو سیمو پر بیا رغوونې فکر کوي بلکې دوی په دې موده کې توانیدلي چې د فوټبال یوه ټولنه هم بیرته را ژوندی کړي. په دې سیمه باندې د ترهګرو د ولکې پرمهال دوی دلته سپورت منع کړی وو او د تخلف په صورت کې یې درنه سزا عملي کوله.
په سوریه کې جګړه تر اوسه پورې پای ته نه ده رسیدلې خو د جګړې سربیره هم خپلو اصلي سیمو ته د مهاجرینو او داخلي بې ځایه شوو کسانو تګ دا ښيي چې اسد او رژیم یې پر اوسني وضعیت لاس بري دي.