انځورونه:په سوريه کي له ولسي پاڅون څخه تر نیابتي جګړې پوري

د سوریې په جنوب دمشق او دارعا کي پاڅون کوونکي د دغه هیواد د واکمن بشاالاسد پر ضد راپورته سول.

د شورشیانو مشر ډګروال ریاض الاسد او نورو یاغیانو د (FSA) په نامه د سوریې آزاد پوځ جوړ کړ.

(FSA) د سوریې په شمال کي لوی اقتصادي مرکز حلب او وروسته یې د حُمص سیمي هم ونیولې.

دمشق ته نژدې په شرقي غوطه کي د کیمیاوي برید په نتیجه کي، د امریکا متحده ایالاتو په حواله ۱۴۰۰ انسانان ووژل سول.

امریکا متحده ایالات په یوه پوځي ماموریت سره خبرداری ورکړ، په دې ډول اسد د سوریې د زهرجن ګاز ارسنال «فابریکې» د له منځه وړلو سره موافقه وکړه. 

د اسلامي دولت په نامه سني جهادي ملیشو د رقعې په نیولو سره د سوریې په شمالي ښار کي خپله پلازمېنه اعلان کړه، د وحشت یوه واکمني. حکومت او اپوزیسیون د ملګرو ملتونو په منځګړیتوب په اول وار په ژنیو کي مخامخ خبري وکړې چي کومه نتیجه یې ور نه کړه.

تر کلونو محاصرې وروسته د سوریې حکومتي ځواکونو د حُمص زوړ ښار بیرته له یاغیانو ونیو.

په اصطلاح اسلامي دولت (داعش) ملیشو د عراق او سوریې نوري برخې هم تر خپلي ولکې لاندي راوستې. امریکا متحده ایالاتو د دغي ډلي په مقابل کي نړیوال ائتلاف جوړ کړ.

امریکا متحده ایالات د عربي او اروپايي متحدینو سره یو ځای په سوریه او عراق کي د داعش پر ملیشو هوايي بریدونه پيل کړل. آلمان هم پکښې ونډه واخيستله.

د (YPG) په نامه کُردي ملېشې تر سختو جګړو وروسته د داعش ملېشې د ترکیې سرحد ته نژدې، د سوریې له شمالي ښار کوبانه څخه و ایستلې.

د «موږ یې تر عُهدې وتلای سو» په ویلو سره د آلمان صدراعظمي انګیلا میرکل په تاریخ کي یوه جمله ثبت کړه. دغه جمله هغو ډیرو مهاجرو ته متوجه وه چي په خاص ډول له سوریې څخه د بالکان له لاري آلمان ته راتلل.

روسیې د «ترهګرو» پر وړاندي هوايي بریدونه پیل کړل، له همدې کبله د سوريې پوځ د لتاکیا او حلب ځیني سیمې بیرته ونيولې.

د امریکا متحده ایالاتو او روسیې په منځګړیتوب د هیواد په سطحه یو اوربند رامنځته سو چي ډیر ژر بیرته له منځه ولاړ. 

د سوریی نظامي ځواکونو د روسیې او ایران په ملاتړ په حلب کي د داعش د ځواکونو په وړاندي عملیات پیل کړل. درې میاشتي وروسته دغه ستر ښار په بشپړ ډول د سوریی د حکومت تر کنترول لاندي راغی.

د ترکیې او روسیې په منځګریتوب د اسد د مخالفینو او د هغه د حکومت ترمنځ یو اوربد رامنځته سو.

په کوچني ښار خان شیخون کي د کیمیاوي موادو په یوه شکمن برید کي ۸۶ ملکي کسان ووژل سول. امریکا متحده ایالاتو د هغه په جواب کي په اول وار پر حکومتي ځواکونو حمله وکړه او د الشریعت نظامي هوايي ډګر یې وویشت. 

د سوریې د دموکراتیکو ځواکونو په وسیله د ماغوز د ښار په نیولو سره ، داعش تر خپل کنترول لاندي وروستۍ سیمه له لاسه ورکړه.

ترکیې د کردي ملیشو په وړاندي نوي عملیات پیل کړل. د همدې میاشتي آخره وه چي د داعش مشر ابوبکر البغدادي د سوریې په شمال لویدیځ کي د امریکا متحده ایالاتو په یوه برید کي ووژل سو

د روسیې او ترکیې په منځګړیتوب د داسي یوه اوربند اعلان وسو چي د اسد د ځواکونو د پرمختګ مخنیوی یې وکړ.

د سوریې د حکومت له خوا د قتلونو او شکنجو په اړه د لومړۍ نړیوالي پروسې په توګه، د آلمان محکمې د سوريې د استخباراتو یو غړی په بشریت ضد جنایتونو کي د لاس لرلو په تور محکوم کړ. GP/NZ/DW