Śladami Muru Berlińskiego

Od 13 sierpnia 1961 do 9 listopada 1989 mur dzielił Berlin – przez 28 lat, dwa miesiące i 27 dni. Brama Brandenburska długo była symbolem podziału Niemiec. Także po upadku muru 9.11.1989 nie można było pod nią przejść. Zmieniło się to dopiero 22 grudnia 1989. Od tego dnia mieszkańcy Berlina i turyści mogli spacerować pod symbolem miasta.

Galeria pod chmurką – East Side Gallery w dzielnicy Friedrichshain liczy 1,3 km długości i jest częścią dawnych umocnień granicznych, między tzw. strefą śmierci a drugim, wewnętrznym murem. W 1990 r. uwiecznili się na niej artyści z całego świata. Dziś cały areał wokół mostu Oberbaumbrücke jest atrakcją turystyczną. Ale ze wzgl. na różne projekty budowlane, pomału znikają kolejne fragmenty muru.

Strefa śmierci nigdzie nie jest tak obrazowo pokazana jak tutaj. Oryginalny, 80-metrowy fragment zabezpieczeń granicznych, łącznie z wieżą wartowniczą jest centralnym miejscem pamięci Muru i jego ofiar.

Mur prawie już zniknął z krajobrazu miasta. Z biegiem czasu zacierają się też różnice między wschodnią i zachodnią częścią Berlina. W centrum niemieckiej stolicy przebieg muru unaocznia pas brukowy z tabliczkami informacyjnymi wkomponowany w ulice i chodniki.

Przejście graniczne Checkpoint Charlie stało się symbolem zimnej wojny i jest dziś jedną z najbardziej znanych i najczęściej odwiedzanych atrakcji Berlina. Było przeznaczone dla cudzoziemców i dyplomatów. Tuż po budowie muru stanęły w tym miejscu naprzeciw siebie sowieckie i amerykańskie czołgi, w każdej chwili gotowe do wymiany ognia. Szczęśliwie nie doszło do eskalacji.

Kolejny symbol – tym razem bolesnych rozstań. Setki osób przechodziło codziennie przez punkt graniczny na Friedrichstraße. Dawna hala odpraw przypomina dramatyczne rozstania rodzin i przyjaciół. Teraz można przejść przez dawną kontrolę paszportów i przynajmniej spróbować wyobrazić sobie przebieg całej procedury. Jak było naprawdę, przypominają filmy, dokumenty i wywiady z naocznymi świadkami.

Byłe więzienie enerdowskiej bezpieki (Ministerstwa Bezpieczeństwa Narodowego / STASI) jest przede wszystkim upamiętnieniem ofiar komunistycznego reżimu. Zwiedzający są konfrontowani z nieludzkimi warunkami pobytu więźniów i metodami przesłuchań. Relacje pochodzą z pierwszej ręki – oprowadzającymi są byli więźniowie.

Po II wojnie światowej areał służył za wysypisko gruzów. Powstała z nich „Diabelska Góra” – Teufelsberg, najwyższe wzniesienie Berlina Zachodniego. W latach zimnej wojny Amerykanie ulokowali tu stację szpiegowską. Razem z Brytyjczykami podsłuchiwali, wyłapywali i zakłócali sygnały zza żelaznej kurtyny.

Wymiana szpiegów to klasyk gatunku filmów szpiegowskich. Tu funkcjonowała naprawdę. Trzykrotnie miejscem takich operacji był most Glienicker Brücke między Berlinem i Poczdamem. Steven Spielberg wykorzystał to historyczne miejsce jako kulisy swojego filmu „Most szpiegów“.

Interaktywne muzeum w pobliżu Placu Poczdamskiego wprowadza zwiedzających w tajniki szpiegostwa. Punktem ciężkości są lata zimnej wojny. Jednym z ponad 300 eksponatów jest trabant z kamerą na podczerwień.

160 km szlaku prowadzi przez Berlin i wokół Berlina. Wiosną, w dzielnicy Pankow, można spacerować aleją kwitnących wiśni. Podarowali je miastu Japończycy jako wyraz radości z powodu upadku muru i zjednoczenia Niemiec. Aleja przebiega pod mostem Bösebrücke, w miejscu dawnego przejścia granicznego Bornholmer Strasse. Właśnie tam, w nocy upadku muru 9 listopada 1989, podniosły się pierwsze szlabany.