Zrabowana sztuka. Są plany ułatwienia zwrotu dzieł

Wiele dzieł sztuki zrabowanych przez nazistów wciąż nie zostało zwróconych spadkobiercom ofiar. Jednym z powodów są ograniczone uprawnienia Komisji Doradczej, która pośredniczy w restytucji mienia zagrabionego w czasach narodowego socjalizmu. Teraz powinno się to zmienić

Podczas debaty na temat restytucji zagrabionych przez nazistów dzieł sztuki Claudia Roth, niemiecka minister stanu ds. kultury i mediów, ostrzegła przed długotrwałymi dyskusjami na temat ustawy restytucyjnej. Jej zdaniem bardziej skuteczne byłoby najpierw wzmocnić pracę Komisji Doradczej i w prawie cywilnym wprowadzić zmiany, aby wykluczyć przedawnienie zrabowanego przez nazistów mienia – powiedziała Roth w środę w Berlinie.

Zmiany w Komisji Doradczej

Ponadto osoby poszkodowane powinny mieć możliwość jednostronnego odwołania się do Komisji Doradczej, która została utworzona w 2003 roku. Do tej pory, w przypadku konfliktu, na mediację Komisji musiały się zgodzić obie strony. Jeśli między stronami nie ma konsensusu, jedna ze stron może blokować działalność Komisji poprzez bierną postawę lub odmienne stanowisko. Jest to postrzegane jako jeden z powodów, dla których Komisja pośredniczyła w ciągu 20 lat od powstania w zaledwie 23 sprawach. Obecnie władze federalne, landowe i lokalne dążą do reformy tej instytucji. Ma to potrwać do wiosny 2024 roku.

„Lepiej działać szybko niż czekać na ustawę restytucyjną” – podkreśliła Roth. Zapowiedziała, że Komisja otrzyma również więcej środków finansowych z podległego jej resortu. Mają one zostać zwiększone z obecnych 200 tysięcy euro do miliona euro i być wykorzystane m.in. na badania proweniencyjne (ustalające pochodzenie dzieł).

Szacuje się, że w czasach nazistowskich skradzionych zostało nawet 600 tysięcy dzieł sztuki. Według Claudii Roth kluczowe kwestie dla reformy to: „Możliwość jednostronnego dochodzenia, co obecnie jeszcze nie ma miejsca, oraz przejrzystość, identyfikowalność i weryfikowalność zaleceń Komisji. Ponadto Komisja powinna mieć możliwość inicjowania niezależnych badań nad pochodzeniem” – powiedziała minister.

Trudne przypadki

W Niemczech od lat toczą się sprawy dotyczące zwrotu zrabowanej sztuki. Jednym z najbardziej znanych przypadków jest zwlekanie monachijskich muzealników ze zwrotem obrazu „Madame Soler” z 1905 roku autorstwa Pabla Picassa spadkobiercom żydowskiego kolekcjonera sztuki Paula von Mendelssohna-Bartholdy'ego. Spadkobiercy zażądali zwrotu w 2009 roku. Bawarskie Państwowe Kolekcje Malarstwa powołują się natomiast na badania proweniencyjne, zgodnie z którymi sprzedaż malowidła w 1935 r. nowojorskiemu handlarzowi dzieł sztuki Justinowi K. Thannhauserowi nie była związana z prześladowaniami rodziny. Muzeum nabyło obraz od handlarza dzieł sztuki w 1964 roku.

(DPA, EPD/stef)

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na facebooku! >>