Wenecja: miasto światowego dziedzictwa pod lupą

Mieszkańcy Wenecji już się do tego przyzwyczaili: od lat powtarzają się dyskusje na temat statusu miasta nad laguną jako miejsca światowego dziedzictwa kulturowego. Już w przeszłości groziło mu wpisanie na tzw. czerwoną listę. Do ponownego głosowania dojdzie między 10 a 25 września w Rijadzie, podczas 45. posiedzenia Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Szorstka reakcja Rzymu

Władze Wenecji próbują unikać zdecydowanego stanowiska, zapowiadając, że przyjrzą się decyzji i omówią ją z rządem. Reakcja strony rządowej jest jednak jednoznaczna: sekretarz stanu ds. kultury Vittorio Sgarbi skrytykował wypowiedzi UNESCO jako „alarmistyczne”. – Prymat Wenecji jako miasta światowego dziedzictwa kulturowego nie wymaga potwierdzenia przez nikogo innego, jak tylko przez jej historię – powiedział. Zdaniem wiceministra ustalenia UNESCO są oczywiste, ale nie należy ich używać w celu wywierania presji.

Eksperci UNESCO ostrzegają w przygotowanym raporcie przed „nieodwracalnymi” zmianami, spowodowanymi nadmierną aktywnością budowlaną, zmianami klimatycznymi i zalewem turystów. Środki zaradcze podjęte przez władze lokalne i państwowe są w ich opinii zdecydowanie niewystarczające. Dlatego konieczne jest zaklasyfikowanie Wenecji jako miejsca światowego dziedzictwa kulturowego w zagrożeniu. Oczekuje się, że doprowadzi to do „większego zaangażowania i mobilizacji” wszystkich zainteresowanych stron oraz zachęci do opracowania „skutecznych i trwałych środków naprawczych w celu rozwiązania od dawna istniejących problemów” – piszą autorzy raportu.

Wysokie budynki niszczą panoramę

W opinii twórców raportu konkretnym zagrożeniem dla miasta są również projekty budowlane, m.in. budynków, które ze względu na swoją wyskość miałyby „znaczące odziaływania wizualne”. Wzrost poziomu morza i ekstremalne zjawiska pogodowe, spowodowane ociepleniem klimatu, zagrażają historycznej substancji miasta. Postępujące przekształcanie przestrzeni życiowej w bazę noclegową dla turystów niszczy kulturową i społeczną tożsamość Wenecji. „Wiele problemów, które pojedynczo stanowią zagrożenie, ale mają także skumulowane negatywne skutki, pozostaje nierozwiązanych albo rozwiązuje się je jedynie doraźnie” – czytamy w raporcie UNESCO.

Były burmistrz Wenecji, polityk i filozof Massimo Cacciari, krytycznie odnosi się do raportu. – Tak jakby Wenecja potrzebowała UNESCO, by być dobrem ludzkości! – powiedział włoskiej agencji prasowej Adnkronos. Oczywiście, że miasto ma problemy, ale turystyka masowa istnieje także we Florencji czy Rzymie. Włoska gospodarka opiera się w większości na turystyce. – Na szczęście istnieje turystyka – uważa Cacciari. – Czy chcemy to stracić, bo UNESCO wmawia nam, że to szkodliwe? – dodaje.

Zgodę wydała jednak Lidia Fersuoch, prezeska stowarzyszenia ochrony zabytków Italia Nostra w Wenecji, która w 2011 roku zwróciła się do UNESCO z prośbą o umieszczenie miasta na liście zagrożonych miejsc światowego dziedzictwa kulturowego. Już wtedy „zanikały uniwersalne wartości, na których opierał się wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO” – powiedziała niedawno w wywiadzie dla dziennika „La Repubblica”.

Dramatyczna sytuacja miasta i laguny 

Wenecja znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO od 1987 roku, która obejmuje 1157 miejsc na całym świecie. „To miasto jest wyjątkowym arcydziełem sztuki” – napisano w uzasadnieniu. Posiada „niezrównaną liczbę zespołów architektonicznych” i symbolizuje zwycięską walkę człowieka z niesprzyjającymi warunkami. Wenecja położona jest na 118 małych wyspach, co na przestrzeni wieków wymagało ogromnych wysiłków architektonicznych. Ponadto Laguna Wenecka jest wybitnym przykładem „siedliska półwiejskiego”.

UNESCO podkreśla, że ​​wpisanie miasta na listę miejsc światowego dziedzictwa w zagrożeniu nie jest ani karą, ani ostrzeżeniem, ale „mechanizmem mającym na celu zachowanie tego niezwykłego miejsca dla przyszłych pokoleń”, jak wyjaśnia Peter Martin z niemieckiej Komisji ds. UNESCO. – Ażeby to się powiodło, Komitet Światowego Dziedzictwa określa szczegółowe wytyczne dotyczące sposobów zapobiegania zagrożeniom dla światowego dziedzictwa kultury i formułuje zalecenia – mówi. Obecnie na tzw. czerwonej liście znajduje się 55 obiektów.

Liverpool skreślony z listy

Przykłady sprzed kilku lat, takie jak Park Narodowy Salonga w Kongo, który dzięki różnym procedurom ochronnym latem 2021 roku został ponownie uznany jako niezagrożony, pokazują, że takie podejście ma sens. Dwa lata wcześniej, po szeroko zakrojonych pracach renowacyjnych, Bazylika Narodzenia Pańskiego w Betlejem została usunięta z czerwonej listy.

Status światowego dziedzictwa kulturowego został całkowicie unieważniony tylko w trzech przypadkach. Oprócz krajobrazu kulturowego drezdeńskiej doliny Łaby i rezerwatu arabskiej antylopy oryks w Omanie latem 2021 roku z listy wykreślony został także Liverpool. Wenecji jednak na razie to nie grozi.

Opłaty dla turystów

Od wiosny przyszłego roku Wenecja zamierza przetestować kontrowersyjny system opłat dla turystów jednodniowych, aby ograniczyć liczbę osób odwiedzających miasto. Władze miasta poinformowały, że za wejście do historycznego centrum od jednodniowych turystów będzie pobierana opłata w wysokości pięciu euro, by „ograniczyć liczbę turystów odwiedzających miasto do określonych godzin” i uszanować tym samym „kruchość i wyjątkowość Wenecji”.

Kontrowersyjny projekt musi zostać zatwierdzony przez radę miasta. Wiele rzeczy jest nadal niejasnych, szczególnie jeśli chodzi o liczbę dostępnych każdego dnia biletów.

Wiadomo, że z opłat zwolnieni będą mieszkańcy, osoby dojeżdżające do pracy, studenci i dzieci do lat 14, a także turyści nocujący w mieście. – Regulacja przepływu turystów w określonych godzinach jest konieczna – powiedział burmistrz Wenecji Luigi Brugnaro. Nie oznacza to jednak, że miasto będzie zamknięte. – Wenecja zawsze będzie otwarta dla wszystkich – wyjaśnił.

Założone w V wieku miasto na wyspach jest jednym z najczęściej odwiedzanych miast na świecie, pełnym skarbów architektury i dzieł sztuki. W godzinach szczytu każdej nocy przebywa tam 100 tys. turystów oraz dziesiątki tysięcy ludzi odwiedzających miasto w ciągu dnia.

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na facebooku! >>