Stowarzyszenie „Memoriał“ na liście agentów. To godzi w NGO

Pełnomocnik niemieckiego rządu ds. relacji z Rosją Gernot Erler skrytykował decyzję Kremla wpisania stowarzyszenia „Memoriał" na kontrowersyjną „listę agentów zagranicznych”. W opinii Erlera, decyzja rosyjskiego ministerstwa sprawiedliwości uderza w NGO, gdyż ogranicza możliwości działania w Rosji organizacji pozarządowych.

Marieluise Beck, rzeczniczka ds. zagranicznych Zielonych wezwała ministerstwo sprawiedliwości Rosji do zrewidowania tej decyzji.

Stowarzyszenie „Memoriał” zajmuje się dokumentowaniem zbrodni stalinowskich i rozpowszechnianiem wiedzy o nich oraz obroną praw człowieka. Rosyjskie ministerstwo sprawiedliwości uzasadniło swą decyzję wpisania organizacji do rejestru agentów zagranicznych tym, że „Memoriał” otrzymuje pieniądze na swoją działalność także z zagranicy. Drugim zarzutem było prowadzenie działalności politycznej. Wg dokumentu ministerstwa sprawiedliwości „Memoriał“ krytykował rosyjskie ustawy. Ponadto ta najważniejsza w Rosji organizacja obrony praw człowieka mówiła o rosyjskiej „agresji” w konflikcie ukraińskim i uznała za więźnia politycznego ukraińską pilotkę Nadję Sawczenko. „Memoriał” zamierza zaskarżyć decyzję do sądu.

Szykany wymierzone w społeczeństwo obywatelskie

Krytykowana przez społeczność międzynarodową ustawa o „zagranicznych agentach” z 2012 roku nakazuje organizacjom pozarządowych, otrzymującym wsparcie finansowe z zagranicy wpisanie się do rejestru takich organizacji. Wielu odbiera to jako napiętnowanie utrudniające działalność. "Memoriał" wspierały między innymi Fundacja im. Sorosa i niemiecka Fundacja im. Heinricha Bölla. Organizacja otrzymała wiele nagród międzynarodowych, w tym Pokojową Nagrodę Nobla w 2004 roku oraz Nagrodę im. Sacharowa Rady Europy w 2009 roku.

Obrończyni praw człowieka Ludmiła Aleksiejewa z moskiewskiej Grupy Helsińskiej powiedziała, że decyzja ministerstwa sprawiedliwości „pokazuje postawę rządu wobec społeczeństwa obywatelskiego”.

Także sekretarz generalny Rady Europy Thorbjorn Jagland skrytykował postępowanie Rosji jako „głęboko rozczarowujące”. NGO są „niezbędne w każdej prawdziwej demokracji”, a szczególnie takie, które angażują się na rzecz edukacji obywatelskiej – powiedział Jagland.

To nie pierwszy atak na „Memoriał"

Organizacja „Memoriał“ została założona w 1989 roku przez laureata Nagrody Nobla, rosyjskiego dysydenta i obrońcę praw człowieka Andrieja Sacharowa. Zrzesza ona liczne organizacje w całej Rosji. Sześć z regionalnych oddziałów "Memoriału" m.in. moskiewski i petersburski wpisano już do rejestru agentów zagranicznych". Organizacja dachowa, zatrudniająca etatowo 60 osób dotychczas nie trafiła na tę listę.

W rejestrze "agentów zagranicznych" znajduje się tymczasem 140 organizacji pozarządowych z całej Rosji, m.in. takie, które stają w obronie praw człowieka. Wiele z nich musiało zrezygnować z działalności, inne popadły w kłopoty finansowe po uiszczeniu kar pieniężnych.

DW / Barbara Cöllen