Rosja nie ma lekko z Jukosem. Nowe orzeczenie europejskiego trybunału

Zgodnie z orzeczeniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) w Strasburgu Rosja musi wypłacić byłym akcjonariuszom koncernu energetycznego Jukos odszkodowania wysokości 1,9 mld euro. Rosja świadomie obniżyła wartość koncernu przez nałożenie na niego nieuzasadnionych podatków i sterowała licytacją, stwierdzili sędziowie ETPC.

Przyznana akcjonariuszom suma jest dużo niższa w porównaniu z żądaniami wysuwanymi przez pozwów, którzy domagali się 38 mld dolarów tytułem odszkodowania, zarzucając Rosji bezprawne wywłaszczenie celem wzbogacenia się.

W roku 2011 ETPC w tymczasowym orzeczeniu zaznaczał, że nie dostrzega żadnych poszlak nieadekwatnego postępowania rosyjskiego rządu w trakcie demontażu Jukosu.

Motywowany politycznie czy nie?

Nie dalej jak w poniedziałek (30.07) Trybunał Arbitrażowy w Hadze skazał Rosję na zapłacenie byłym akcjonariuszom koncernu 50 mld dolarów podkreślając, że likwidacja Jukosu była motywowana politycznie.

Pozew złożyła spółka holdingowa Group Menatep Limited (GML), której większość akcji należała ostatnio do koncernu Jukosa. Akcjonariusze domagali się od Rosji pierwotnie 100 mld dolarów odszkodowania. Z rozwiązaniem kontrolowanego przez Chodorkowskiego Jukosu stracili bowiem ogromne pieniądze, argumentowali. Rozpoczęta w 2005 roku sprawa nabiera szczególnego smaczku wobec zaostrzenia stosunków między Rosją a Zachodem ze względu na konflikt na Ukrainie. Obydwie strony sporu mogą odwołać się od orzeczeń Trybunału Arbitrażowego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Ciche uśmiercenie koncernu

Demontaż koncernu rozpoczął się w październiku 2003: Michaił Chodorkowski stojący na czele Jukosa od 1997 roku, zostaje aresztowany. Multimiliarderowi zarzuca się oszustwo i nadużycia podatkowe. Prokuratura generalna konfiskuje jednocześnie 50 procent akcji koncernu. Już w czerwcu aresztowany zostaje wspólnik Chodorkowskiego Platon Lebiediew. W grudniu 2004 na licytację wystawiony zostaje główny zakład Jukosa i sprzedany za siedem miliardów euro. Niegdyś największy rosyjski koncern naftowy przestaje tym samym istnieć. W listopadzie 2007 zostaje usunięty z rejestru handlowego.

Chodorkowski został skazany w dwóch procesach, uznanych przez Zachód za motywowane politycznie, na ogółem 14 lat więzienia. Po odbyciu 10 lat kary, został on ułaskawiony i zwolniony w grudniu 2013 r. i przebywa obecnie w Szwajcarii.

tagesschau.de / Małgorzata Matzke