Niemcy. Pierwszy pełnomocnik Bundestagu do spraw policji

Niemcy mają wielu tak zwanych pełnomocników federalnych. Do najbardziej znanych należy pełnomocniczka do spraw sił zbrojnych Eva Högl z SPD, do której jako niezależnej instancji mogą się zwracać w różnych sprawach żołnierze i żołnierki. Pascal Kober z FDP troszczy się o problemy ofiar terroru i członków ich rodzin. Z kolei działaczka praw człowieka Evelyn Zupke wspiera osoby, które cierpią z powodu zdrowotnych i finansowych konsekwencji dyktatury w dawnej NRD.

Teraz dojdzie do tego stanowisko pełnomocnika do spraw policji: 14 marca będzie na nie kandydował poseł SPD do Bundestagu Uli Grötsch. Jego wybór uchodzi za pewny, ponieważ jest wspólnym kandydatem frakcji koalicji rządowej, czyli SPD, FDP i Zielonych. Jest on z wykształcenia i zawodu policjantem, ma więc dobre warunki do pełnienia nowej funkcji.

Uli Grötsch badał działalność NSU

Bodźcem do powołania nowego urzędu były i są ewidentne błędy w działalności policji i innych organów bezpieczeństwa. Podobnie jak innym strukturom państwa, policji zarzucano po części nieudolność w poszukiwaniu członków grupy terrorystycznej Podziemie Narodowo-Socjalistyczne (NSU). Na tym temacie Grötsch zna się szczególnie dobrze, ponieważ był szefem drugiej komisji śledczej Bundestagu w sprawie NSU.

Bulwersujące były również informacje o istnieniu przypuszczalnie skrajnie prawicowych grup czatowych w środowisku policji. Niekiedy mówi się również o rasizmie i tak zwanym racial profiling. Tak określa się wyrywkowe policyjne kontrole, w których decydującą rolę odgrywa kolor skóry danej osoby lub jej inne cechy zewnętrzne.

Opozycja zarzuca rządowi brak zaufania do policji

Kiedy w styczniu 2024 roku Bundestag większością głosów opowiedział się za powołaniem pełnomocnika do spraw policji, z ław opozycji pojawiło się wiele krytyki. Hendrik Hoppenstedt z CDU domagał się wzmocnienia kadrowego służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo zamiast „namacalnej nieufności”. Podobnie wypowiadał się Steffen Janich z Alternatywy dla Niemiec (AfD): – Już dziś żadna grupa zawodowa sektora publicznego nie znajduje się pod ściślejszą obserwacją publiczną niż policja.

Poseł SPD Sebastian Hartmann próbował rozproszyć te zastrzeżenia. Powiedział, że nie chodzi o nieufność: – Nie, to jest instrument, za pomocą którego możemy zwiększyć zaufanie do pracy policji. Podkreślił, że zdecydowana większość tych, którzy codziennie bronią bezpieczeństwa Niemiec, stoi twardo na gruncie konstytucji.

Niezależna instancja

Polityk SPD zaznaczył, dlaczego uważa funkcję pełnomocnika do spraw policji za niezbędną: – Także w szeregach policji są ludzie, którzy wskazują na jej uchybienia. Zgodnie z wolą frakcji

koalicji rządowej takie osoby mają mieć w przyszłości możliwość poufnego zwracania się do pełnomocnika jako niezależnej instancji Bundestagu.

On i jego zespół będą również właściwym adresem dla obywateli, którzy chcą doprowadzić do zbadania nieodpowiednich zachowań policji lub jej ewentualnych niedomagań strukturalnych. Urząd ten nie ma jednak zastąpić istniejących struktur, lecz je uzupełnić. Nadal możliwe będą dochodzenia wewnątrz policji, środki dyscyplinarne i działania z zakresu prawa pracy, a także droga sądowa.

To nie nowość w kraju

Stanowisko pełnomocnika do spraw policji nie jest absolutną nowością. W zorganizowanych jako państwo federalne Niemczech taki urząd istnieje już w ośmiu spośród 16 krajów związkowych. Uli Grötsch będzie odpowiedzialny za dwa duże urzędy i jedną mniejszą jednostkę: Policję Federalną, Federalny Urząd Policji Kryminalnej (BKA) i Policję w Niemieckim Bundestagu.

Kadencja jest ograniczona do pięciu lat, a w razie ponownego kandydowania i wyboru przez Bundestag może być wydłużona do maksymalnie dziesięciu lat. Parlament i opinia publiczna mają prawo oczekiwać od pełnomocnika corocznego sprawozdania. Pierwsze z nich Uli Grötsch musi przedłożyć pod koniec czerwca 2024 roku. Desygnowany pełnomocnik ds. policji ma więc tylko trzy i pół miesiąca czasu na dokonanie pierwszego okresowego sprawozdania.