"Porta Polonica". Jest centrum dokumentacji historii niemieckiej Polonii

Rozpoczęcie pracy Centrum Dokumentacji Kultury i Historii Polaków w Niemczech zainaugurowano symbolicznie przekazaniem w ub. piątek (28.06.13) w Bochum aktu umowy na ręce dyrektora Związku Samorządowego Prawa Publicznego Landschaftsverband Westfalen-Lippe (LWL) dr Wolfganga Kirscha. Decyzję o  powołaniu placówki, która przyjęła nazwę „Porta Polonica”, podjęto z okazji 20. rocznicy podpisania Traktatu między Rzeczpospolitą Polską i Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Günter Winands, z-ca pełnomocnika rządu federalnego ds. Kultury i Mediów nazwał Centrum Dokumentacji w wywiadzie dla Deutsche Welle „ważnym komponentem badań w zakresie historii i kultury Polaków w Niemczech i Niemców o polskich korzeniach”. Dzięki temu, zaznaczył, widoczna stanie się polska obecność w Niemczech. - Tu mieszka 400 tys. polskich obywateli oraz dwa miliony obywateli niemieckich o polskich korzeniach.

W Nadrenii Północnej-Westfalii, gdzie Centrum ma swoją siedzibę, największą grupą napływową są Polacy, co potwierdził kilka dni temu Federalny Urząd Statystyczny.

Do finansowania przedsięwzięcia „Porta Polonica” sumą 300 tys. euro rocznie zobowiązał się rząd RFN - i to na czas nieokreślony – podkreślił Winands.

Ważna data dla Polaków i Niemców

To ważna data w kalendarzu dziejów Polonii i relacji polsko-niemieckich, powiedział w rozmowie dla Deutsche Welle prof. Krzysztof Ruchniewicz, dyr. Centrum im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego, konsultant naukowy projektu. – Jest duża szansa na wypełnienie luki, jaka istniała do tej pory w zakresie badań i popularyzacji historii i kultury polskiego wychodźstwa w Niemczech.

- To ważny dzień, powiedział Deutsche Welle reprezentujący stronę polską kierownik Konsulatu Generalnego w Kolonii Jan Sobczak. - Centrum powstaje w miejscu, gdzie jest odczuwalna bardzo duża obecność Polaków, przebywających w tamtych stronach już w połowie XIX wieku.

Polski konsul chwalił szybką realizację przedsięwzięcia. Jan Sobczak jest przekonany, że placówka spoczywa „w dobrych rękach”. - Należy się spodziewać już wkrótce pierwszych sukcesów, powiedział. - Ważne jest też, aby Polacy i Polonia mieli udział w pracach tej placówki.

 Centrum Dokumentacji w dobrych rękach

Kuratelę nad Centrum Dokumentacji „Porta Polonica” przejął LWL. Będzie nim zarządzał współpracując z gremium polskich i niemieckich naukowców oraz reprezentantami środowisk polskich i polonijnych w Niemczech. – Mamy za sobą miesiące żmudnej pracy, ale teraz patrzmy przed siebie – powiedział dyrektor LWL Westfalen-Lippe dr Wolfgang Kirsch. – Sądzimy, że wzbogaci się dzięki pracy Centrum współżycie Polaków i Niemców w Niemczech i w Europie.

Kierownik działu kulturalnego LWL Barbara Rueschhoff-Thale zaznaczyła w rozmowie z DW, że powstanie tej „fantastycznej placówki“ umożliwi LWL rozszerzenie także zakresu dotychczasowej działalności edukacyjno-wystawienniczej związanej z tematem migracji w Niemczech.

Instytucje znajdujące się bezpośrednio pod pieczą Związków Samorządowych LWL w niemczech mają zapewnioną stałą dbałość o poziom merytoryczny i techniczny swoich przedsięwzięć oraz dostęp do najlepszych specjalistów z różnych dziedzin.

Utworzenie Centrum Dokumentacji jest dla nas wielkim wydarzeniem, powiedział DW Dirk Zacher, dyrektor Muzeum Przemysłowego w Bochum. - Obiecujemy sobie po powstaniu tej placówki stworzenie tu w Bochum także migracyjnego forum dialogu interkulturowego.

Lokalizacja w historycznym miejscu

Siedzibą Centrum Dokumentacji będzie Dom Polski Związku Polaków w Niemczech „Rodło” przy historycznej ulicy Am Kortlaender 6 w Bochum, która pierwornie nosiła nazwę Klosterstrasse. Renowacja budynku zostanie sfinansowana ze środków rządu niemieckiego.

Do czasu ukończenia prac gościny użyczyło Centrum Dokumentacji "Porta Polonica" Muzeum Przemysłowe Kopalnia Hanower. To bardzo ważne miejsce dla obecności Polaków w Zagłębiu Ruhry. Dyrektor Muzeum Dietmar Osses, autor znakomitych wystaw i opracowań na temat polskiej obecności w dawnym zagłębiu węglowym, jest partnerem bardzo zainteresowanym współpracą z Centrum.

Z lokalizacji centrum „Porta Polonica” w Polskim Domu zadowolony jest nowy prezes ZPwN „Rodło”, Józef Malinowski. - To wielki dzień dla Polaków w Niemczech, ale i dla „Rodła”; najstarszej organizacji polonijnej - powiedział DW.

– „Rodło” odżyło. „Rodło” jest znów na pierwszym planie – zaznaczył szef ZPwN w  Kleve Władysław Pisarek, dotychczas najbardziej aktywnego oddziału tej organizacji.

Atlas miejsc pamięci

Dyrektorem Centrum "Porta Polonica" jest pochodzący z Wrocławia historyk sztuki i kurator kilkudziesięciu wystaw oraz autor licznych publikacji dr Jacek Barski. Ma on nie tylko bogate doświadczenie z zakresu muzealnictwa i wystawiennictwa, ale i ponad trzydziestoletnie doświadczenie emigracyjne w Niemczech, i w innych krajach.  Pierwszym projektem, z którym startuje Centrum, jako portal internetowy, będzie opracowanie do końca roku wirtualnego atlasu miejsc pamięci. W projektach Centrum niezwykle ważny będzie udział Polaków i Polonii w Niemczech. Jacek Barski zaprasza wszystkich, aby zgłaszali się do niego i opowiadali o swoich losach. Centrum będzie tworzyło bank danych zawierających dane biograficzne o Polakach w Niemczech oraz ich organizacjach (posłuchaj całej rozmowy z Jackiem Barskim). Bank danych pomyślany jest też jako źródło informacji w celach edukacyjnych.

Jacek Barski przez przypadek odkrył niedawno też własne korzenie w Zagłębiu Ruhry. Jego pradziadek, zanim wyemigrował na jakiś czas do USA, redagował w Bochum polską gazetę „Wiarus Polski”. 

To dobry omen dla takiego przedsięwzięcia jak „Porta Polonica”.

Barbara Cöllen

red. odp.: Iwona D. Metzner