Budżet UE na 2025 r. przyjęty. Będzie więcej pieniędzy

Przewodnicząca PE Roberta Metsola podpisała budżet Unii Europejskiej na rok 2025. Głosowanie w Strasburgu było zwieńczeniem trudnych negocjacji. Podczas gdy Rada chciała cięć, Parlament przeciwnie – sprzeciwiał się im i domagał zwiększenia środków. Skutecznie.

To pierwszy roczny budżet po dokonanym w lutym 2024 r. przeglądzie Wieloletnich Ram Finansowych UE (WRF). PE chciał m.in. zwiększenia środków na wsparcie Ukrainy i zapewnienia finansowania kosztów spłaty Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy (EURI), które są dwukrotnie wyższe, niż przewidywano. Jednocześnie PE nie chciał cięć programu Erasmus+ czy funduszy na badania naukowe.

Treść budżetu Rada i Parlament ustaliły 16 listopada, 25 listopada przyjęła go Rada, a w środę 27 listopada Parlament zaakceptował go na sesji w Strasburgu większością głosów.

Prawie 200 mld euro zobowiązań

Wynoszące 192 768,6 mld euro całkowite zobowiązania oznaczają wiążące prawnie wydatki na działania rozpisane na kilka lat. Płatności – wynoszące w budżecie na 2025 r. 149 615,7 mld euro, to wydatki wynikające ze zobowiązań zapisanych w budżecie w bieżącym roku budżetowym lub w poprzednich latach.

Podane wyżej kwoty nie uwzględniają środków przewidzianych na tzw. unijne instrumenty specjalne poza wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2021-2027 (WRF). Z uwzględnieniem tych środków kwoty wynoszą odpowiednio – jak podano wyżej - 199 438,4 mld euro i 155 209,3 mld euro. Łącznie budżet wzrósł o ponad 10 miliardów euro.

Priorytet: polityka spójności. Wzrost wydatków na migrację

W ocenie głównego negocjatora Rady ws. budżetu na nadchodzący rok, węgierskiego ministra stanu Pétera Banaiego, budżet zapewnia „ostrożne i realistyczne podejście do wydawania pieniędzy podatników” i skupia się na „priorytetowych obszarach UE”.

Te priorytetowe obszary wyznaczają kwoty na nie przewidziane. Najwięcej - prawie 78 mld euro w zobowiązaniach i 44 mld euro w płatnościach – państwa członkowskie zaplanowały na wzmocnienie odporności UE i – tradycyjnie – politykę spójności, czyli główną politykę unijną mającą na celu wyrównywanie poziomu rozwoju poszczególnych regionów, pomoc regionom zacofanym ekonomicznie czy m.in. rozwój obszarów wiejskich.

Kolejne pozycje to polityka klimatyczna, jednolity rynek, polityka sąsiedztwa i unijna administracja. Wzrosną m.in. wydatki dotyczące problemu migracji i wzmocnienia unijnych granic – do prawie pięciu miliardów euro w zobowiązaniach i trzech miliardów euro w płatnościach. Umożliwiając też Unii reagowanie na nieprzewidziane potrzeby, zabezpieczono na ten cel 800,5 mln euro.

Spór o miliardy euro

Początkowe plany i Komisji, i Rady i Parlamentu różniły się o kilka miliardów euro. Pierwotna propozycja Komisji z lipca brzmiała (liczby w zaokrągleniu): 193 mld euro zobowiązań i 147 mld euro płatności (bez środków przewidzianych na instrumenty specjalne poza WRF). Rada we wrześniu jeszcze obniżyła te kwoty o odpowiednio 1,5 mld i 800 mln euro.

Natomiast Parlament Europejski 23 października podbił stawkę i zaproponował – z wyłączeniem środków na instrumenty specjalne – kwotę zobowiązań opiewającą na 194 3 mld euro, a płatności – 147,9 mld euro.

Wobec sprzeciwu Rady zwołano posiedzenie komitetu pojednawczego, złożonego z przedstawicieli 27 państw członkowskich i 27 posłów do PE. Pośrednikiem w negocjacjach była Komisja Europejska. Porozumienie, osiągnięte 16 listopada, opiewało na kwoty, które w poniedziałek większością kwalifikowaną zatwierdziła Rada – przy sprzeciwie Szwecji i wstrzymujących się głosach Holandii, Austrii, Finlandii i Danii – a dziś Parlament.

Unijny budżet stanowi około 1 proc. łącznego PKB wszystkich krajów członkowskich. To piąty budżet roczny w ramach wieloletnich ram finansowych 2021-2027. Do dyspozycji Unii Europejskiej oprócz budżetu jest też NextGenerationEU, plan odbudowy po pandemii, w ramach którego państwa członkowskie otrzymują środki z Krajowych Planów Odbudowy.