Apel do Bundestagu. Zbudować pomnik polskich ofiar wojny

„Nie ma chyba ani jednej polskiej rodziny, która nie była albo nie jest dotknięta niemiecką okupacją w latach 1939-1945. W Niemczech to barbarzyńskie bezprawie nie jest dostatecznie znane” – czytamy w pierwszym zdaniu apelu do Bundestagu, jaki przedstawiono dzisiaj w Berlinie. Dokument przypomina o niemieckiej napaści na Polskę w 1939 roku, o niemieckich zbrodniach wojennych, wymordowaniu milionów Polaków, pracy przymusowej, zniszczeniu miast i wsi. „Czy te niezmiernie wielkie ofiary, cierpienie i upokorzenie Polaków nie zasługują na znak upamiętnienia w centrum naszej stolicy?” – pytają autorzy apelu.

"Niemiecki obowiązek"

Pod dokumentem podpisało się blisko 80 osób. To niemieccy naukowcy, dyplomaci, politycy i ludzie kultury. Wśród nich m.in. były przewodniczący Parlamentu Europejskiego Hans-Gert Poettering, byli przewodniczący Bundestagu Rita Suessmuth i Wolfgang Thierse, pełnomocnik rządu Niemiec ds. współpracy z Polską Dietmar Woidke, ale też brytyjski historyk Timothy Garton Ash.

- To nasz niemiecki obowiązek, aby przypominać o jednej z największych zbrodni czasów nazistowskich, jakim była napaść na Polskę i wymordowanie 6 milionów polskich obywateli. Naszym obowiązkiem jest utrzymywanie tego w świadomości i właśnie to jest motywem dla powstanie tego pomnika – mówił Thierse. Była przewodnicząca Bundestagu Rita Suessmuth przyznawała, że inicjatywa budowy pomnika jest spóźniona. Jak mówiła, w minionych latach stosunki polsko-niemieckie bardzo intensywnie się rozwijały.  – I prawdopodobnie w tym czasie, kiedy prowadziliśmy ten proces odbudowy, wypchnęliśmy ze świadomości, że istnieje potrzeba pomnika upamiętniającego wszystkie polskie ofiary – mówiła.

Autorzy apelu zasugerowali, aby pomnik stanął nieopodal placu Poczdamskiego – na Askanischer Platz. To miejsce o szczególnej symbolice. W 1940 roku niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop witał tam składającego wizytę w Niemczech radzieckiego ministra Wiaczesława Mołotowa. Rok wcześniej obaj przygotowali tajne porozumienie, regulujące podział Polski między Trzecią Rzeszę i Związek Radziecki po agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku. Poza tym przy Askanischer Platz stoi budynek, w którym Fundacja Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie przygotowuje swoją wystawę o powojennych wypędzeniach. „To dobrze, że osobom, które odwiedzą muzeum wypędzeń, po wyjściu zostanie przypomniany los Polski i niemiecka wina. Myślę, że to sensowne powiązanie – mówił Thierse.

Inicjatorzy apelu zapewniali, że moment jego ogłoszenia nie ma nic wspólnego z aktualnymi wydarzeniami politycznymi w Polsce. - Ta inicjatywa nie narodziła się wczoraj i jest autentyczną inicjatywą wypływającą z niemieckiego społeczeństwa – mówił dyrektor Instytutu Niemiecko-Polskiego w Darmstadt Dieter Bingen.

Na razie nie wiadomo, kiedy pomnik mógłby powstać. Przypomina się, że budowę pomnika ofiar Holocaustu w Berlinie poprzedziła wieloletnia debata. Inicjatorzy apelu zasugerowali jednak, że przypadająca w 2019 roku 80. rocznica wybuchu II wojny światowej, byłaby dobrą okazją do zaprezentowania projektu albo, w najlepszym wypadku, wmurowania kamienia węgielnego.

Wojciech Szymański/Berlin