Текстилни фабрики среде Европа со услови како во Бангладеш

Најдоцна по уривањето на трошната зграда во која се наоѓаа повеќе текстилни фабрики во главниот град на Бангладеш - Дака, пред повеќе од една година, во кое имаше повеќе од 1.100 загинати, текстилната бранша во јужна Азија почна да важи за предупредувачки пример за неподносливи работни услови и несовесно претприемништво. Недостаточни безбедносни мерки, обесправени вработени и екстремно ниски надници се секојдневна појава во земјите од овој регион.

Наспроти ова, облеката, маиците, пантолоните и чевлите со ознаката за потекло „Мејд ин Јуроп“ изгледаат како гаранд за соодветни плати, социјални стандарди и работни услови. Меѓутоа изгледот лаже. Сеопфатната анализа на организацијата „Кампања за чиста облека“ покажува дека околу три милиони вработени, главно жени, во текстилните фабрики во источна и југоисточна Европа, како и во Турција, работат во услови кои речиси и да не се подобри од оние во Бангладеш. На многу места платите се 80 проценти под границата на примањата кои обезбедуваат нормална егзистенција. Исто така не се реткост ни неисплатата на примањата и сексуални злоставувања, се вели во студијата на „Кампањата“ долга 80 страници, пишува весникот „Келнер Штатанцајгер“

Покрај истражувањата и интервјуата на лице место, експертите вклучени во студијата ги анализирале и аконските услови и статистичките податоци во земјите членки на ЕУ - Бугарија, Хрватска, Романија и Словачка, како и во Босна и Херцеговина, Грузија, Македонија, Молдавија, Украина и Турција. Во сите овие земји постои огромен јаз меѓу законски одредената минимална плата од една и висината на примањата кои навистина се доволни за обезбедување на егзистенцијата од друга страна.

Со други зборови: дури и онаму каде што се исплаќа минимална плата, таа не е ни од далеку не е доволна за живот. „Овој јаз во земјите со ниски примања во Европа дури изгледа поголем од оној во Азија“, пишуваат авторите на студијата. Законски одредената минимална плата во Бугарија, Македонија и во Романија во 2013 година сѐ уште била под нивото на кинеската, читаме во „Келнер Штатанцајгер“.

Весникот кој излегува од печат во Келн натаму истакнува дека со ваквата многу евтина работна сила во текстилната индустрија се користат речиси сите претпријатија кои значат нешто во браншата. Во задниот двор на Европа производство на своја облека нарачува кремот на модната индустрија, но и водечките производители на спортска облека и големите текстилни синџири. Соработниците на „Кампањата за чиста облека“ во споменатите земји открија меѓу другото производствени погони за Версаче, Хуго Бос, Долче и Габана, Гери Вебер и за Прада, како и за Пума, Најк и Адидас, но и за ЦиА, Бенетон, Есприт, Макс Мара, Левис, Том Тејлор, ХиМ, Зара, Манго и други.

Со оглед на ваквата состојба „Кампања за чиста облека“ од владите и од компаниите бара промена на курсот. Таа препорачува државите споменати во студијата своите законски одредени минимални плати да ги зголемат најмалку на 60 проценти од просечната плата на национално ниво. Производителите, модните брендови и трговците со облека, пак, би требало да се погрижат за тоа вакви минимални плати да се исплаќаат по целата должина на ланецот за испорака на нивните производи. Покрај тоа, владите на богатите земји-увознички би морале да се осигураат дека нивните компании ги почитуваат човековите и работнички права и во производните погони во странство, читаме во „Келнер Штатанцајгер“.

Минхенскиот весник „Зидојче Цајтунг“, пак, објавува репортажа за невработеноста и сиромаштијата во Србија под наслов „Животот се одложува“:

Репортажата започнува со приказната за тоа како докторот Иван Продановиќ од Горњи Милановац во средината на март решил да стапи во штрајк со глад поради тоа што нема добиено плата од есента 2012. година. „Откако веста ја пренесоа и медиумите, во Милановец отпатува еден државен секретар од министерствосто за здравство и разговараше со Продановиќ, директорот на неговата клиника и со градоначалникот. Тој вети оти градот во иднина ќе им ги исплатува платите на докторите на време, како и дека лично ќе го контролира овој процес. Потоа во суштина се смени многу малку: „Продановиќ и неговите колеги во мај ги добија платите за јули 2013.“, а овој доктор на германскиот новинар му рече дека се’ уште не ги добил последните 10 плати, бидејќи наводно за тоа нема пари.

Во репортажата понатаму се наведува дека новиот премиер на Србија Александар Вучиќ на изборите „оствари убедлива победа пред се’ благодарејќи на ветувањето дека ќе има нови работни места. А, тоа е за Србија, кандидатот за прием во ЕУ, и тоа како потребно. Според податоците на Трговската комора, стапката на невработеност во државата изнесува 29,5 проценти“. И Вучиќ призна дека невработеноста и сиромаштијата во Србија се меѓу најголемите во Европа. „Зиддојче цајтунг“ ги пренесува понатаму зборовите на Вучиќ оти опсежните реформи и модернизацијата на економијата и на државниот апарат се главна задача на неговата влада. Но, „додека реформите не се спроведат и не почнат да делуваат, ќе мора, во најдобар случај, да поминат неколку години“.

Минхенски дневник пишува дека и оние кои имаат работа во Србија често со месеци ги чекаат платите, „што е закана за егзистенцијата со која се соочуваат и многу Босанци и Хрвати, Албанци и Грци“. „Доцнењето на платите во Србија е вообичаена работа, бидејќи фирмите се во криза или во пренатрупаниот државен апарат не ги добиле ветените пари од власта. Или затоа што шефовите во компаниите или органите на управата ги задржуваат парите и ги користат за свои потреби, наместо да ги исплатат на работниците и службениците. Весниците пишуваат и за уште подрастични случаи. „Весник наведува дека секој петти Србин, кој воопшто има работа, ја добива својата плата со задоцнување или воопшто не ја добива - што е проценка на Независните синдикати на Србија.

Новинарот на „Зиддојче цајтунг“ во продолжение го поставува прашањето: како Србите преживуваат без плати? И како одговор го наведува примерот на семејството кое составува крај со крај со продажба на овошје кое самото го одгледува и со работа на црно на градилишта. Самиот Иван Продановиќ вели за германскиот весник дека со 32 години не знае дали по работата ќе може да купи за себе малку храна, а нормално би било во тие години веќе да има семејство и да напредува во работата.