Повеќе од фудбал, помалку од национализам

Кога денеска топката ќе се затркала на стадионот Максимир, неколку милиони луѓе ќе ризикуваат срцев удар гледајќи нешто што би требало да биде само игра. Последната таква игра во 1999. година беше проследена со огромен национален набој. Тогаш на Максимир беше 2:2, но всушност победи Југославија која со тој бод се пласираше на Европското првенство.

Вториот гол за Хрватска го постигна Марио Станиќ кој денеска пишува влијателен спортски блог. Го прашавме колку се промениле нештата од таа 1999. година?

„Тешко дека нешто може да се смени кога Вие и јас повторно разговараме за минатото. Проблемот на Балканот е товарот на минатото кој го носиме и кој не ни дозволува да гледаме во сегашноста и иднината“, вели Станиќ.

Корени на омразата

Барањето на корените на омразата лесно може да одлета до Јасеновац, поранешното Кралство Југославија и што уште не. Секогаш на површина одново испливува формулата на градење на сопствениот национален идентитет на сметка на негирањето на туѓиот. Таа балканска шема може да се примени на секое поле, па и на спортот, смета бонскиот професор Лудгер Кинхарт.

„На тој начин луѓето се манипулираат и се подбуцнуваат едни кон други“, вели директорот на Центарот за истражување на европските интеграции. Тој додава дека структурата на националистичките причини и квази-аргументи е потполно иста од Триглав до Вардар, само што улогите на „херои“ и „злосторници“ се различно поделени.

„Националниот идентитет и посебноста на сопствениот народ се така дефинирани што луѓето секогаш мислат: јас сум поинаков“, вели Кинхарт.

Иако самите спортски актери се обидуваат „да ја спуштат топката“, со самото множење на информации пред натпреварот тензијата самата се подигна, иако ни приближно на оној интензитет пред 1999., вели белградскиот новинар Славиша Веселиновиќ. Тој потсетува дека српските и хрватските клубови веќе 10 години играат во регионалната кошаркарска лига. „Првото гостување на Црвена Ѕвезда во Загреб против Цибона беше страшно- атмосферата беше иста како на фудбалските натпревари. Но како што минуваа годините тензиите паѓаа. Меѓу навивачите повеќе ги нема оние кои се тука поради национализам, туку затоа што ја сакаат кошарката“, вели Веселиновиќ.

Фудбалот сепак не е кошарка. Колку и да е слаб неговиот квалитет на просторите на екс Југославија, тој и натаму е „национален спорт“ и секогаш е под лупа на јавноста. Сепак, и Станиќ и Веселиновиќ веруваат дека нема да има инциденти, особено што фудбалските сојузи договорија да не водат навивачи на гостувањата. Таа состојба според двајцата соговорници е нормално-ненормална. Нормална затоа што ризикот е преголем и подобро е да се гледа мирно дома покрај телевизорот. Ненормална затоа што натпреварите се и за тоа луѓето да се запознаат и зближат. Но заедничкото гледање на мечевите ќе се случи дури кога полициите од двете држави ќе си ја вршат својата работа.

„Можеби властите на двете страни им даваат еден вентил на младите луѓе, ги пуштаат да се ’издуваат’ на стадионите, наместо да излезат на улица, бидејќи знаеме каква е економската состојба во двете земји“, вели Веселиновиќ.