Во Газа безнадежно

На овој топол ден израелски дронови повторно лебдат над Газа. Израел така од птичја перспектива го надгледува појасот Газа. Исто е како и лани, за време на војната, кога звукот на дроновите се слушаше насекаде. „Никогаш не се знае кога пак ќе започне“, вели еден минувач со загрижен поглед кон небото, во источниот дел на градот Газа, во квартот кој беше меѓу најтешко погодените. „Овде во секое време може повторно да избие војна“.

Насекаде руини од бомбардирањата

Една година по војната, овде и натаму се’ потсетува на конфликтот. Улиците навистина се расчистени, но лево и десно се гледаат куќи разорени од бомби и купишта урнатини. Овде нема многу знаци на обнова.

По улиците често пати проаѓаат конвои со блиндирани автомобили. Малку странски гости ја посетуваат Газа, но тура низ овој кварт е речиси задолжителен составен дел од програмата за нив. Областа блокирана од Израел и Египет најчесто ја посетуваат политичари за „да се запознаат со состојбата“.

Исам Алева има видено веќе многу такви конвои. Важно е странците да доаѓаат во Газа за да ги водат последиците од војната, вели тој, но не верува дека поради тоа ќе има било каква промена на состојбата.

Живот во урнатини

Куќата на Алева всушност веќе и не е за живеење: страничните ѕидови на првиот кат ги нема, скалишниот простор е изрешетан од истрели. Семејството со 13 деца сепак живее во неа. „Сите ми велат дека куќата веќе не е сигурна и треба целосно да се урне. Но, каде да одиме?“ - крева раменици Алева.

Семејството нема пари за преселба. Веднаш по војната добија еднократна финансиска помош од Хамас и од хуманитарни организации. Сега се останати на платата на Исам, кој е стручен референт, а таа доаѓа на секои три месеци и во половичен износ. „Морам да внимавам децата да не фатат некој кабел и да доживеат струен удар“, вели тој и покажува на каблите кои висат од ѕидовите. Војната беше лоша, а ситуацијата сега е безизлезна, вели Алева со солзи во очите.

Обновата клинка

На Роберт Тарнер, веќе три години шеф на службата на ОН за помош на палестинските бегалци (УНРВА), вакви судбини му се повеќе од познати: „Населението во Газа е од повеќе причини најдлабоко фрустрирано и многу налутено. Обновата е премногу бавна, од крајот на војната досега не е обновена ниедна од целосно разурнатите куќи“, вели Тарнер.

Тој лично таму доживеа две војни - во 2012 и минатогодишната. Во јули ја напушта функцијата. „Нема напредок ни во внатрепалестинскиот дијалог, блокадата трае речиси девет години“. Границите на густо населената област со околу 1,7 милиони жители се строго контролирани од Израел и Египет. Обновата и поради тоа е екстремно бавна и компликувана.

Но, Тарнер има и по нешто позитивно да извести: само три недели по завршувањето на војната неколку училишта на УНРВА повторно проработеа, иако многу од нив беа оштетени и за време на војната служеа како прибежиште. Во седум училишта се’ до денес се сместени бегалски семејства.

Стриктни контроли

Околу 60 илјади семејства добија помош за поправки на куќите. Градежен материјал се увезува преку Механизмот за реконструкција на Газа (ГРМ), што го договорија ОН со Израел и со Палестинските автономни власти лани во октомври. Увозот е сепак многу компликуван процес поради финансискиот притисок и стриктните увозни контроли на градежен материјал од Израел, кој со тоа сака да спречи милитантни групи да го искористат материјалот за изградба на тунели.

Обновата ја отежнува и спорот за политичките надлежности меѓу Хамас и Фатах. Владата на Хамас во Газа лани во јуни и’ го препушти вршењето на власта на таканаречената преодна влада, но ја задржа контролата врз внатрешната безбедност и управата. Се’ додека палестинските автономни власти не ги преземат во целост владините работи, ветената меѓународна помош од 5,4 милијарди американски долари ќе пристигнува со многу задршки, велат експерти.

Без работа, без надеж

Покрај бавната обнова, Светската банка и ОН се загрижени и поради високата невработеност. Појасот Газа е на работ на бездната, предупредуваат тие. „Невработеноста изнесува преку 40, а кај младите преку 60 проценти“, вели Роберт Тарнер. „До пред една година луѓето можеби и имаа уште нешто како надеж, но сега и тоа го загубија“.

Мазен Хамада, професор по хемија, честопати се прашува како ќе одат работите понатаму: „Имаме две влади, кои се несогласни. Поради тоа ништо не оди, а ние страдаме поради тоа. Можам само да се надевам дека меѓународната заедница нема да чека додека тие да се договорат. Оти, тоа може да потрае“.

Страв од нова војна

И Хамада остана без куќа за време на војната. Предупредена по телефон од израелската војска, неговата фамилија ја напуштила куќата, која по неколку минути била само куп од урнатини. „До денес не знам зошто ја нападнаа нашата куќа. Се’ што набавивме во последните 20 години, пропадна“, вели Хамада, татко на 4 деца.

Шестчленото семејство сега живее во трисобен стан во центарот на Газа. За тоа три месеци добиваше помош од УНРВА за плаќање на киријата, но помошта сега е запрена поради недостиг на пари. Професорот се прилагоди и на новата ситуација, но како и многумина, го мачи грижата од нов конфликт: „Секое утро станувам со помислата дека денес може да избие нова војна, секој момент, без предупредување“.